7 آزمايش ضروري براي خانمها
زندگي در شهرهاي بزرگ بدون هواي آلوده، آب آلوده به نیترات شده، آلودگي صوتي، استرس و... امكانپذير نيست پس چرا بعضيها سالم و سلامت تا 100 سالگي عمر ميكنند و بعضيها در جواني و ميانسالي به انواع و اقسام بيماريها مبتلا ميشوند و خيلي زود دنيا را ترك ميكنند؟! پاسخ اين سوال را شايد بتوان در يك كلمه خلاصه كرد: «غربالگري». تحقيقات ثابت كردهاند افرادي كه بهطور مرتب آزمايش ميدهند و تحت بررسيهاي پزشكي قرار ميگيرند به مراتب عمر طولانيتر و مفيدتري دارند. آزمايشهاي دورهاي به شما كمك ميكنند از هزينههاي گزاف درمان، درد، ناتواني و افسردگي حاصل از بيماريها در امان بمانيد. البته آزمايش هميشه باعث پيشگيري نميشود اما اغلب اوقات ميتواند بيماري را در مراحل اوليه تشخيص داده و شانس درمان را افزايش دهد. در اين مقاله به هفت آزمايش ضروري براي خانمها در سنين مختلف اشاره خواهيم كرد.
یک نكته مهم:
اگر در معرض عوامل خطرساز سرطانها، ديابت، فشار خون، چربي خون، پوكي استخوان و. . . قرار داريد و سابقه اين بيماريها در خانوادهتان وجود دارد، بايد طبق نظر پزشك از سنين پايينتر و در فواصل كوتاهتر مورد آزمايش و بررسي قرار بگيريد پس حتما در اين مورد از پزشك خانواده خود سوال كنيد. 1. اگر ميخواهيد از سرطان سينه پيشگيري كنيد. . .
ماموگرافي و معاينه سينه
سرطان سينه شايعترين سرطان در ميان خانمها به شمار ميآيد. هرچه زودتر متوجه اين سرطان شويد، شانس بيشتري براي درمان خواهيد داشت چراكه در مراحل اوليه، احتمال انتقال آن به غدد لنفاوي، ششها، مغز و. . . كمتر است. معاينه سينه:
در سنين 20 تا 40 سالگي بايد هر یک تا سه سال سينههايتان توسط متخصص زنان معاينه كلينيكي شود. بعد از 40 سالگي نيز اين معاينه بايد هر سال انجام شود. در اين تست، پزشك با لمس انگشتان خود سعي ميكند تودهها يا هر برآمدگي غير عادي را در سينه تشخيص دهد. ماموگرافي:
در 40 تا 50 سالگي بايد سالي يكبار ماموگرافي انجام دهيد. از 50 تا 74 سالگي نيز بايد هر دو سال يكبار اين آزمايش را انجام دهيد. بعد از 75 سالگي هم بايد با نظر پزشك آن را تكرار كنيد. در ماموگرافي، سينه تحت فشار نسبي قرار ميگيرد سپس با استفاده از اشعه ايكس از آن عكسبرداري ميشود. اين روش ميتواند توده را قبل از اينكه متوجه آن شويد، تشخيص دهد. با اين حال دريافت نتيجه طبيعي، صددرصد احتمال سرطان را رد نميكند بنابراين بايد اين آزمايش را در فواصل منظم تكرار كنيد. خانمهايي كه در معرض خطر سرطان سينه هستند شايد به سونوگرافي و امآرآي سينه هم احتياج پيدا كنند.
2. اگر نگران سلامت جنسيتان هستيد. . .
پاپاسمير و تست HPV
با انجام تست پاپاسمير در فواصل منظم ميتوان بهراحتي سلولهاي غيرعادي دهانه رحم را شناسايي و با برداشتن آنها از ابتلا به سرطان دهانه رحم پيشگيري كرد. دهانه رحم يا سرويكس يك معبر باريك بين رحم و واژن است. علت اصلي سرطان دهانه رحم نيز ويروس زگيل تناسلي يا پاپيلوم انساني (HPV) شناخته شده است.
پاپاسمير:
انجام پاپاسمير پس از ازدواج و شروع اولين رابطه زناشویی، حداقل هر دو سال يكبار تا 30 سالگي توصيه ميشود. از 30 سالگي به بعد نيز اگر نتيجه سهبار پاپاسمير پشت سر هم طبيعي باشد ميتوان هر سه سال يكبار آن را تكرار كرد. براي انجام پاپاسمير، پزشك با قرار دادن وسيلهاي به نام اسپكولوم داخل واژن سعي ميكند كانال واژن را باز كند و آن را به خوبي بررسي كند. توجه داشته باشيد كه 72 ساعت قبل از انجام آزمايش بايد از شستوشوي داخل واژن با آب و مواد ضدعفونيكننده پرهيز كنيد. اين آزمايش همچنين نبايد در دوران قاعدگي يا خونريزي فعال انجام شود.
تست HPV:
از 30 سالگي بايد هر پنج سال يكبار همراه پاپاسمير، تست تشخيصي ويروس HPV را نيز انجام دهيد. براي اين منظور پزشك پس از قرار دادن اسپكولوم داخل واژن با استفاده از وسيله كوچكي از سلولهاي دهانه رحم نمونهبرداري ميكند و آن را براي آزمايشگاه ميفرستد تا هرگونه تغيير سلولي منجرشونده به سرطان مشخص شود. از اين طريق همچنين ميتوان ساير بيماريهاي مقاربتي را تشخيص داد.
از 65سالگي به بعد نيز اگر مرتب بررسي شده باشيد و خطري براي سرطان نداشته باشيد، شايد ديگر احتياجي به اين تست نباشد. با اين حال بهتر است در اين مورد از پزشك خود سوال كنيد. اگر هم دهانه رحمتان را خارج كردهايد لازم نيست اين تست را انجام دهيد اما بايد سالي يكبار توسط متخصص زنان معاينه شويد.
3. اگر ميخواهيد استخوانهاي محكمي داشته باشيد ...
سنجش تراكم استخوان
خانمها با ورود به سن يائسگي و كاهش ترشح هورمونها در خطر پوكي استخوان قرار ميگيرند. كاهش تراكم استخوان باعث ميشود فرد با كوچكترين ضربه، زمين خوردن يا حتي يك عطسه شديد دچار شكستگي استخوان شود! خبر خوب اينكه پوكي استخوان قابل پيشگيري و قابل درمان است. خانمها از 65 سالگي بايد حداقل يكبار سنجش تراكم استخوان را انجام دهند. بعد از آن همزمان تكرار آزمايش در هر فرد بستگي به تراكم استخوان و عوامل خطرساز زندگياش دارد. براي انجام تست DXA بايد روي تخت دراز بكشيد. سپس دستگاه اسكن با استفاده از دوز پايين اشعه ايكس از استخوانهاي خاصي در بدنتان عكسبرداري ميكند. اين تست ميتواند قدرت استخوان را بسنجد و احتمال شكستگي را در آينده تخمين بزند. همچنين ميتوان در روند درمان پوكي استخوان از آن بهره برد.
4. اگر ميخواهيد از سرطان روده در امان بمانيد ...
كولونوسكوپي و سيگموئيدوسكوپي
سرطان روده بزرگ بعد از سرطان سينه يكي از شايعترين سرطانها ميان زنان به حساب ميآيد. اغلب سرطانهاي روده بزرگ از پوليپ (تودههاي غير طبيعي در لايه داخلي روده بزرگ) ايجاد ميشوند. البته همه پوليپها سرطانزا نيستند اما نوع سرطانزاي آن ميتواند به بخشهاي ديگر بدن هم منتقل شود بنابراين براي پيشگيري از سرطان بهتر است پوليپ بهموقع از روده خارج شود.
يكي از راههاي معمول براي تشخص پوليپ استفاده از كولونوسكوپي يا سيگموئيدوسكوپي است. در كولونوسكوپي از داروهاي خوابآور يا بيهوشي استفاده ميشود سپس لولهاي انعطافپذير و مجهز به دوربين از طريق مقعد به داخل روده بزرگ فرستاده ميشود. در اين بررسي اگر پوليپ پيدا شود پزشك ميتواند در همان لحظه آن را از بدن خارج كند. سيگموئيدوسكوپي نيز مانند كولونوسكوپي است با اين تفاوت كه لوله آن كوتاهتر است و فقط قسمت پاييني روده بزرگ را بررسي ميكند.
همه خانمها بايد از 50 سالگي يكبار سيگموئيدوسكوپي يا كولونوسكوپي انجام دهند. اگر نتيجه سيگموئيدوسكوپي طبيعي بود بايد هر پنج تا 10 سال تكرار شود. اگر هم نتيجه كولونوسكوپي طبيعي بود بايد هر 10 سال يكبار تكرار شود. 5. اگر ميخواهيد همواره قلب سالمي داشته باشيد...
فشار خون
هرقدر سن بالاتر ميرود خطر ابتلا به فشار خون بالا نيز بيشتر ميشود. اين درحالي است كه فشار خون بالا ميتواند بدون هيچگونه هشدار قبلي باعث سكته قلبي يا مغزي شود. نتيجه اندازهگيري فشار خون معمولا به صورت فشار ماكسيمم روي فشار مينيمم اعلام ميشود. اولين عدد كه مقدار آن بالاتر است، فشار ماكسيمم يا فشار داخل رگها در زمان ضربان قلب و پركردن رگها از خون است. دومين شماره نيز فشار مينيمم يا فشار داخل رگها مابين هر دو ضربان است. براي مثال در فشار 12 روي 8، عدد 12 همان فشار ماكسيمم و عدد 8 فشار مينيمم است.
فشار خون ايدهآل براي خانمها كمتر از 12 روي 8 است. هر خانمي بايد از سن 18 تا 40 سالگي حداقل هر دو سال يكبار فشار خونش را اندازهگيري كند. اگر فشار خونتان بين 12 روي 8 تا 13 روي 9 باشد در مرحله پيش از ابتلا به فشار خون قرار داريد و بايد سالي يك بار آن را اندازه بگيريد. از 40 سالگي به بعد هم بايد سالي يك بار فشار خون اندازهگيري شود. اگر فشار خون تان در دو مرتبه اندازهگيري بالاي 14 روي 9 باشد بايد براي درمان به پزشك مراجعه كنيد.
براي اندازهگيري فشار خون دستگاههاي مختلفي وجود دارد. بعضي از آنها به بازو و بعضي ديگر به مچ بسته ميشوند. دستگاههايي كه به بازو بسته ميشوند نتايج دقيقتري دارند. توجه داشته باشيد اگر سايز دستگاه مطابق با سايز بازو نباشد، ممكن است فشار خون به صورت كاذب بالاتر يا پايينتر نشان داده شود، يعني اگر فرد چاقي از دستگاهي استفاده كند كه كوچكتر از سايز بازويش باشد فشارش بهطور كاذب بالاتر نشان داده ميشود و اگر فرد لاغر باشد و دستگاه برايش بزرگ باشد فشار خونش بهطور كاذب پايينتر نشان داده ميشود.
6. اگر از سكته قلبي و مغزي ميترسيد...
آزمايش كلسترول:
بالا بودن كلسترول خون ميتواند باعث ايجاد پلاك و بسته شدن عروق شود. اين پلاكها به تدريج طي سالها بدون هيچ علامتي در رگها تجمع پيدا ميكنند و در نهايت باعث سكته قلبي يا مغزي ميشوند. براي اندازهگيري كلسترول خون بايد 12 ساعت ناشتا باشيد و بعد آزمايش خون بدهيد.
در اين آزمايش بايد ميزان كلسترول تام، LDL يا كلسترول بد، HDL يا كلسترول خوب و تريگليسيريدتان را اندازهگيري كنيد. ميزان ايدهآل كلسترول تام و تري گليسيريد زير 200 mg/dL است. ميزان HDL نيز بايد بيشتر از 60 و LDL كمتر از 130 باشد. همه خانمهاي 20 تا 40 ساله بايد حداقل هر پنج سال يكبار از اين لحاظ بررسي شوند. از 40 تا 49 سالگي نيز هر دو سال يكبار و از 50 سالگي هر سال بايد آزمايش چربي خون بدهيد.
7. اگر ميخواهيد از ديابت پيشگيري كنيد...
تست قند
يكسوم افراد مبتلا به ديابت نوع 2 از بيماري خود بيخبر هستند اين درحالي است كه ديابت ميتواند باعث بيماريهاي قلبي، كليوي، سكته، آسيبهاي چشمي و ... شود. خبر خوب اينكه ميتوان ديابت را با رژيم غذايي، ورزش، كاهش وزن و مصرف دارو تحت كنترل درآورد بهخصوص اگر بهموقع تشخيص داده شود. براي اندازهگيري قند خون بايد هشت ساعت ناشتا باشيد و بعد در آزمايشگاه يا در منزل با دستگاه قند خون آزمايش دهيد.
قند خون طبيعي بايد زير 100 باشد. قند بين 100 تا 125 نشانه مرحله پيش ديابت است. قند 126 يا بالاتر نيز نشانه ديابت است. تست آزمايشگاهي A1C هم ميانگين قند خون را در دو تا سه ماه اخير نشان ميدهد و ميزان طبيعي آن بايد بين 7/3 تا 3/5 باشد. همه خانمها بايد از 40 سالگي يكبار تست قند بدهند و اگر نتيجه آن طبيعي بود تا 49 سالگي هر دو سال يكبار آن را تكرار كنند. بعد از 50 سالگي نيز بايد سالي يكبار آن را انجام دهيد. اگر هم فشار خونتان بالاي 5/13 روي 8 است يا در خطر ديابت هستيد بايد از 18 سالگي تست قند را شروع كنيد.