گلكاري عمومي
الف – چگونه گياهان زينتي را در خانه پرورش دهيم ؟
امروزه عمل آوردن گلدانهاي گل در منزل يكي از بهترين سرگرميهاست .
گياهان زينتي مخصوصا در فصل زمستان قسمت عمده تزئينات داخلي منزل را تشكيل ميدهند .
بعلاوه پرورش نباتات در منزل براي كسانيكه باغي در اختيار ندارند و ميخواهند فعاليتهاي گلكاري داشته باشند حائز اهميت است .
حتي براي كساني هم كه باغي در اختيار دارند و علاقمند به پرورش گل هستند اين موضوع قابل توجه است .
با وجودي كه منزل براي پرورش و نگهداري گلها محل مناسبي نيست ، معهذا مردم به نگهداري گل در منزل علاقمندند .
براي پرورش گياهان زينتي در منزل بايد احتياجات اصلي آنها و بهترين طرق كشت اين قبيل گياهان را بدانيم .
در درجه اول بايد گياهاني را كه از نظر برگ يا گل زينتي و قابل نگهداري در منزل هستند بشناسيم و آنها را انتخاب كنيم و طرز سازگاري و تطابق آنها را با شرايط داخل منزل فرا گيريم .
در صورت امكان بايد مجموعه اي از گياهان را جمع آوري كنيم كه شرايط رشد آنها در منزل با شرايط محلي كه طبيعت زندگي مي كنند تفاوت نداشته باشد .
به عنوان مثال : ميزان حرارت در منزل بايد طوري تنظيم شود كه گياه شانس زندگي كردن را داشته باشد . اكنون كه در بعضي منازل شوفاژ هست بايد انواع بخصوصي از گياهان زينتي را در منزل پرورش داد .
اگر برگ فيكوس شما مي ريزد و يا برگهاي سيكلامن زرد مي شود ، نبايد فورا آنها را دور ريخت بلكه بايد علت آنرا شناخت .
براي مثال: اگر بطور مرتب آب سرد به گلدان سيكلامن بدهيم برگهايش خيلي زود زرد ميشود .
با وجود اين مسلم است كه بدون دقت و كوشش شما ، هيچگونه عملي تضمين نمي شود .
عمل آوردن گياهان در گلدان مثل فن آشپزي است .
همانطوري كه براي تهيه غذاي مطبوع بايد از اصول مشخصي پيروي كرد ، در پرورش گياهان هم بايد مباني علم گلكاري را آموخت تا موفقيتي بدست آورد .
ب - سازگاري گياهان زينتي با محيط داخلي منزل ، باغ و باغچه :
مفهوم سازگاري يا تطابق با محيط عبارت از واكنش مناسب موجود زنده نسبت به شرايط محيطي است .
به عنوان مثال : دسته اي از گياهان با بعضي از شرايط محيطي از قبيل : خاك ، رطوبت ، روشنائي و خشكي هوا سازگارتر و كم توقع ترند و در قبال تغييرات آنها غالبا عكس العمل مناسب دارند .در صورتيكه ارقام ديگر حساس ترند و در صورت تغييرات زياد شرايط زيستي ، از بين ميروند .
گلهائيكه پرورش دهندگان به بازار عرضه مي كنند ، بدوا از طبيعت جمع آوري شده اند و مهم آنست كه ما محيط زيست طبيعي اين گياهان را بشناسيم .
البته بسياري از گلها بتدريج خود را با محيط جديد سازگار مي كنند ولي آن كيفيت ومرغوبيت و احتمالا استفاده اي را كع با توجه به شناخت سازگاري با محيط زيست حاصل ميشود بدست نميآورند.
پس در درجه اول بايد احتياجات گياهاني را كه ميخواهيم در منزل پرورش دهيم بشناسيم .
پرورش دهنده بايد مطلع باشد كه گل ، سيكلامن ، بنفشه آفريقايي ، سرخس ها و آفلاندرا و گياهان خانواده آناناس كه جنگلي هستند ، محيط مرطوب لازم دارند .
كاكتوس و ساير نباتات باصطلاح گوشتي ، كه بافت ضخيم داشته و بياباني هستند و در مناطق خشك و گرم و در روشنائي شديد عمل آمده اند ، بهيچ وجه امكان رويش در باغ و باغچه را ندارند ولي احتمالا اگر بخواهند در منزل آنها را نگهداري كنند ، بخصوص در فصل زمستان بايد به آنها خيلي كم آب بدهند و آنها را در محل روشن نزديك پنجره قراردهند ، هرچند دراين مورد استثناهائي وجود دارد .
تفكيك گياهان رطوبت دوست و خشكي پسند بخصوص براي توليد كنندگان و گل فروشان حائز اهميت است .
زيرا در گلخانه ها و مغازه هاي گل فروشي محيط مرطوب آماده است و نبايد اين دو نوع نبات باهم نگهداري شوند ( يعني گياه رطوبت دوست و گياه خشكي پسند ) چون بافتهاي انواع كاكتوس و نباتات گوشتي در محيط مرطوب نرم مي شوند و وضع طبيعي خود را از دست مي دهند .
بعضي از گلها ، سايه پسندند و بعضي به تغييرات شب و روز حساسند .
اگر دسته اي از گلها مثل گل داودي را كه مخصوص مناطق جنوبي هستند و در روزهاي ۱۲ ساعته گل مي كنند ، به مناطق شمالي ببرند ، كه در تابستان طول روز به ۱۶ ساعت ميرسد ، گل نميكند . مگر اينكه طول روز كوتاه شود .
به عبارت ديگر اين دسته از گياهان در اوائل مهر ، كه طول روز كوتاه ميشود گل مي كنند .
در سالهاي اخير هزاران هزار گياه در اثر عدم آشنايي و مهارت مردم همچنين در اثر عدم سازگاري با محيط در منازل از بين رفته اند ولي با شناسائي گياهان مقاوم و مهارت در طرز پرورش آنها عده اي از گياهان زينتي را ميتوان در خانه نگهداشت
.
طرح دو نوع گلخانه : یک طرفه و دو طرفه
قدم اول تفكيك بين گلخانه اي است كه در يك محيط متناسب از لحاظ گرما ، روشنائي و رطوبت عمل آيند و محيط خشك و كم نور اطاقهاي منازل و آپارتمان ها براي آنها مناسب نيست .
گياهاني كه در منزل نگهداري مي شوند بايد بتوانند با شرايط داخلي منزل سازگار شوند .
ممكن است در منزل بخاري يا شوفاژ باشد و ميزان حرارت بالا و پائين برود ، دريچه ها ممكن است باز و بسته شوند يا روشنائي لازم در منزل موجود نباشد .
باين ترتيب گياه با بودن شرايط نا مساعد وضع نا متعادلي پيدا مي كند و نياز به حرارت و رطوبت مناسب گلخانه را دارد
شما نمي توانيد به خاطر نگهداري گلدانهاي مناسب منزلتان را عوض كنيد ولي لا اقل مي توانيد گلدانهاي متناسب براي منزلتان بخريد .
در زمستان اگر شما در يك اطاق سرد زندگي مي كنيد و هنگام شب بخاري يا شوفاژ را خاموش مي كنيد ، بايد نباتات مقاوم به سرما در اطاق داشته باشيد .
در صورتيكه اطاقتان تاريك است و نور كامل آفتاب نداريد ، از گياهاني كه گل نمي كنند و فقط برگشان زينتي است ، مثل فيلودندرون استفاده كنيد .
هر گياهي نيازهاي غذائي خود را از طريق ريشه و برگها تامين مي كند ، علاوه بر اين برگها بايد تنفس كنند .
بنابراين به هوا احتياج دارند . ولي از جريان شديد هوا ناراحت مي شوند .
سرد و گرم شدن ناگهاني محيط ، روشنائي شديد و روشنائي كم همه عواملي هستند كه در زندگي گياه موثرند .
در هواي آزاد گياهان مقاوم خود را براي اين گونه شرايط آماده كرده اند .
ولي در داخل منزل وقت بيشتري لازم است و براي اينكه احتياج گياه تامين شود بايد آنچه را كه مساعد است فراهم كنيد و آنچه مناسب نيست حذف نمائيد .
گياه را نبايد يك مرتبه و غفلتا از محيط تاريك و سايه دار در روشنائي شديد آفتاب قرار داد .
در اين صورت برگهاي قديمي و كهنه ميسوزند و فاسد مي شوند و برگهاي جديدي كه با موقعيت و محل جديد سازش دارند روي گياه رشد مي كنند .
درباره سازش انواع گياهان و اكثر برگها كه در مقابل نور خيلي شديد قرار گرفته اند مثالهاي زيادي ميتوان آورد .
شما در فصل زمستان گلدان فيكوس و سرخس و غيره را در داخل منزل نگه ميداريد . اينها سرسبز و شاداب هستند . ولي در بهار وقتي كه درجه حرارت هوا زياد مي شود ، غفلتا آنها را در آفتاب شديد و در هواي آزاد قرار ميدهيد .
اين تغيير ناگهاني برگهاي كهنه را از بين ميبرد .
دليل اين موضوع واضخ است ، زيرا سازش برگها به روشنائي فقط در موقع رشد برگ است .
وقتيكه برگ به حد بلوغ رسيد ، يعني كامل شد ديگر سازشي وجود ندارد .
در علم گياه شناسي ، اين موضوع ثابت شده است .
گياهاني را كه به هواي گلخانه عادت دارند ، نبايد غفلتا به محل تاريك و سرد و خشك اطاق ببريد . خوشبختانه توليد كنندگان گل و گل فروشيها به اين موضوع توجه دارند و گلدانها را از گلخانه گرم به گلخانه سردتري ميبرند تا انساج آنها محكم شود و باين طريق گياهان نسبتا مقاومي بدست آورند تا در موقع انتقال به منزل صدمه اي نبينند .
عوامل مهم و موثر در رشد گياهان خانگي :
محيط داخلي بافتهاي تشكيل دهنده هر گياه ، مخصوصا در قسمتهاي گل و برگ مداوم بوسيله محيط اطرافش متاثر مي شود .
عوامل فيزيكي خارجي ، يعني نور ، حرارت ، رطوبت ، هوا و غيره ميزان واكنش هاي سلولي را تنظيم مي كنند . البته به شرطي كه اين عوامل بصورت متناسب و در حد قابل تحمل و مورد نياز به گياه برسند .
گياهان فقط تا موقعي رشد طبيعي و معمولي دارند كه هريك از عوامل محيطي در حد متناسب و باصطلاح اُپتيممُم باقي بمانند .
هر وقت، هوا ، حرارت ، نور ، رطوبت و آب و مواد غذايي از اين حد تجاوز كنند و محدوديتي در رشد طبيعي گياه ايجاد شود ، گياه حساسيتي نشان مي دهد كه نمايش دهنده رشد غير طبيعي گياه است .اكنون درباره بعضي عوامل مهم و موثر كه در رشد گياهان خانگي موثر هستند بطور جداگانه به بحث و گفتگو مي پردازيم و عوامل موثر ديگر درتغذيه گياهي را در بخش مواظبت از گلها مطالعه خواهيد كرد .
۱ – نور :
گياهان براي تهيه غذا به روشنائي احتياج دارند .
نور ممكن است بوسيله اشعه مستقيم خورشيد ، يا اينكه بطور غير مشتقيم بتابد .
شدت نور غير مستقيم ممكن است كم يا زياد باشد .
معمولا در گوشه هاي اطاق نور بطور غير مستقيم و بمقدار كم به گياهان ميرسد .
اغلب گياهان گلدار حد اقل نصف روز نور مستقيم خورشيد را لازم دارند تا جوانه هاي گلشان رشد كند و باز شوند مثل گل شب بو .
كاكتوس ها و انواع ديگر گياهان گوشتي نيز به نور مستقيم خورشيد نيازمندند .
براي اينكه رنگ زيباي كروتون تغيير نكند ، بايد آن را در نور مستقيم قرار داد .
بطور كلي نور شديد آفتاب بدليل اينكه از عمل كربن گيري جلوگيري مي كند و تعريق را در گياه افزايش ميدهد زيان آور و در نتيجه رشد گياه به تعويق مي افتد .
عشقه ، فيلودندرون ، بگونياي برگي ، پيروميا و دراسنا ، كه داراي برگهاي زينتي هستند و بهمين منظور هم كاشته مي شوند بايد در نور غير مستقيم خورشيد با شدت زياد قرار بگيرند .
همچنين گياهان لطيف مثل ، بنفشه آفريقايي نيز نور غير مستقيم بمقدار زياد لازم دارند .
در گوشه هاي كم نور اطاق نبايد گياهان گلدار را قرار داد .
گياهان برگي را اگر يك يا دو هفته براي تزئينات در محل كم نور قرار دهند ، بايد بعد از اين مدت جايشان را عوض كنند و آنها را در محل روشنتري قرار دهند و يا اينكه بايد دو دسته گلدان آماده كرد و هر هفته جاي آنها را عوض كرد . يعني يك سري را براي دكوراسيون در محلي كه نور كم است و سري ديگري را در محل روشن قرار داد .
گياهان سايه پسند يعني آنهائي كه به نور كم احتياج دارند مثل ، عبائي و بعضي از سرخس ها و فوتوس را ميتوان در نور كم يعني در گوشه هاي اطاق قرار داد .
۲ – هوا و حرارت :
هواي خنك به آن اندازه اي كه براي زندگي انسان ضروري است براي گياهان ضرورت ندارد.
معذالك گياه هم احتياج به هوا دارد بخصوص كه هوا اغلب همراه رطوبت است .
حرارت زياد كه هواي مرطوب را از بين ميبرد باعث اكثر ناراحتي هاي گياه مي گردد .
لذا تهويه براي گياهان مورد احتياج است و بهتر است پنجره ها در قسمت بالاي اطاق باشد .
بايد توجه داشت كه هر اندازه گياه به سقف اطاق نزديك تر باشد بيشتر متحمل گرما و خشكي ميشود .در خانه هائي كه خيلي گرم ميشود و از بخاري براي گرما استفاده ميشود ، بهتر است گلدانها را در كف اطاق بچينند . بطور معمول حرارت اطاق در روز بايد معادل ۲۰ درجه سانتيگراد باشد و در شب ۱۵ درجه مناسب است .
حرارت هاي زياد براي گياهان مضرند . اختلاف حرارت شب با روز نبايد بيشتر از ۵ درجه سانتيگراد باشد .اگر حرارت روز مثلا ۲۵ درجه باشد و در شب يخبندان شود گياه از بين مي رود .
مخصوصا گياهاني كه رطوبت دارند صدمه بيشتري خواهند ديد.
معمولا گياهاني از قبيل : آويز ، كاغذي درختي ، شاه پسند درختي را در زمستان در اطاقي كه حرارت ۷ تا۱۰ درجه سانتيگراد دارد نگاهداري مي كنند .
باين ترتيب اين گياهان در زمستان استراحت مختصري مي كنند و چون حرارت كم است به آب كمتري احتياج دارند و ريشه هايشان سالم مي ماند و نمي پوسد .
در بهار و تابستان بعد اين گياهان بيشتر و بهتر گل خواهند داد .
گلدانهاي مركبات را كه در منزل نگهداري ميكنند ، بهتر است در تمام طول مدت زمستان در زير زمين خنكي كه حدود ۷ تا ۸ درجه سانتيگراد حرارت دارد نكهداري كنند و به آنها كم آب بدهند . باين ترتيب موقع بهار گلهايشان نمي ريزد و ميوه روي درخت ظاهر ميشود .
همچنين براي مثال در اطاقهاي عير مسكوني كه بخاري يا شوفاژ ندارد و يا اينكه گرما كمتر از ۱۰ درجه سانتيگراد است ، عده كمي از گياهان كه در حال استراحت و خواب هستند بهتر و سالمتر مي مانند : مثل عبائي ، نخل زينتي و فيكوس و غيره .
حرارت هاي مناسب براي گياهان مختلف كه در منزل نگهداري مي كنند يكنواخت نيستند و باهم تفاوت دارند . مثلا ، آنتوريوم و بنفشه آفريقايي ، گرماي زيادتري نسبت به فيلودندرون لازم دارند .
اصولا گياهان برگي كه مبداُ شان از مناطق گرمسيري است حرارت روز بايد بالاتر از ۲۵ درجه سانتيگراد و در شب در حدود ۲۰ درجه باشد .
اطاقهاي ما اغلب در زمستان براي نگهداري گلدانهاي گل مناسب نيستند .
زيرا زياد گرم ميشوند . زيان اين گرما از سرما زيادتر است .
بهتر است گياهان گل دار را مثل ، سيكلامن يا ميخك را در اطاق نسبتا خنك نگهداري كنند . باين ترتيب دوام گل زيادتر ميشود .
در اطاقهائيكه اغلب درزهاي پنجره باز هستندو محكم بسته نمي شوند ، گلدانهائيكه نزديك پنجره قرار گرفته اند در شب هاي زمستان صدمه مي بينند . بهمين دليل بايد گلدانها را در شب از كنار پنجره ها دور كرد و يا بوسيله پرده يا كركره گلدانها را از سرما محفوظ داشت .
حتي الامكان بايد سعي كرد كه گياهان در تماس با سرما نباشند .
اگر گياه سرما ديد و برگهايش خشن و سفت شد بايد آنرا با آب سرد شست تا بتدريج بحالت اوليه برگردد .ولي نبايد گياه را نزديك بخاري قرار داد .
با وجود اين ممكن است گياهي كه سرما ديده دوباره بحالت اولي برنگردد .
ولي شما كوشش خود را كرده ايد .
۳ – رطوبت :
رطوبت هوا مثل نور و حرارت مورد احتياج گياه است .
البته فراهم كردن رطوبت در اطاق كار مشكلي است .
اكثر گياهان بغير از كاكتوس ها و گياهان باصطلاح گوشتي در هواي گرم و خشك ناراحت ميشوند . گاز بخاري ، هواي اطاق را خشك مي كند .
نبايد انتظار داشت كه در اطاق رطوبتي معادل گلخانه تهيه كنيم با اين وجود با وسائلي ميتوان تا حدي رطوبت را تامين كرد .
مثلا با گذاشتن كوزه هاي گلي روي رادياتور شوفاژ و قرار دادن ظرفي محتوي تورب يا خزه بين گلدانها بشزطي كه دائما مرطوب باشد .
بايد بخاطر داشت كه براي گياهان گرمسيري رطوبت بهتر از حرارت زياد است .
رطوبت دادن به برگ گياهان خيلي موثراست براي اين كار مي توان در يك روز گرم تمام گلدانها را از اطاق خارج كرد و با يك دستگاه آب پخش كن برگها را شستشو داد يا در منزل اگر روي مبلها را با پلاستيك بپوشانند ميتوانند بهمان ترتيب با تلمبه هاي دستي روي برگها را خيس كنند .
ممكن است گلدان گل را داخل گلدان بزرگتري قرار دهند و ميان جدار دو گلدان را با تورب يا خزه مرطوب پر كنند و مجددا در فواصلي تورب يا خزه را مرطوب نمايند ، يا اينكه يك طشت آهني كه شش گلدان يا بيشتر در آن جا مي گيرد تهيه كرده و گلدانها را در آن بچينند ، بين گلدانها را با خزه يا تورب مرطوب پر كنند و دائما تورب يا خزه را مرطوب نگهدارند طريق ساده تر اينكه روي خاك هر گلداني تورب يا خزه مرطوب قرار دهند.
اگر هده اي از گلدانها بطور مجتمع در گوشه اي قرار گيرند رطوبتشان بهتر حفظ ميشود .
گلدانهاي رطوبت دوست مثل ، سيكلامن و بنفشه آفريقايي يا آزاله را در موقعي كه حمام ميرويد در آنجا بگذاريد .گلدانهاي مذكور را در تمام مدت شب از حمام بيرون نياوريد به اين وسيله گلها شاداب خواهند شد .
بعضي از گياهان در شرايط خشكي هوا ميتوانند زندگي كنند و حتي بهتر رشد مي كنند مانند : عبائي ، سانسوريا و سجافي .
بطور كلي گياهان را نبايد نزديك شوفاژ ، بخاري يا مقابل دهانه كولر و در و پنجره هاي باز قرار داد .
گياهاني را كه رطوبت زياد لازم دارند در محفظه شيشه اي بنام تراريوم طبق شكل شماره يك مي كارند .
از اين وسيله علاوه بر نگهداري گياهان گرمسيري بغير از كاكتوس ها و ساير گياهان گوشتي ميتوان براي تكثير گياهان ديگر استفاده كرد .
همانطوريكه گفته شد گياهان رطوبت دوست را مستقيما در تراريوم مي كارند .
الف – چگونه گياهان زينتي را در خانه پرورش دهيم ؟
امروزه عمل آوردن گلدانهاي گل در منزل يكي از بهترين سرگرميهاست .
گياهان زينتي مخصوصا در فصل زمستان قسمت عمده تزئينات داخلي منزل را تشكيل ميدهند .
بعلاوه پرورش نباتات در منزل براي كسانيكه باغي در اختيار ندارند و ميخواهند فعاليتهاي گلكاري داشته باشند حائز اهميت است .
حتي براي كساني هم كه باغي در اختيار دارند و علاقمند به پرورش گل هستند اين موضوع قابل توجه است .
با وجودي كه منزل براي پرورش و نگهداري گلها محل مناسبي نيست ، معهذا مردم به نگهداري گل در منزل علاقمندند .
براي پرورش گياهان زينتي در منزل بايد احتياجات اصلي آنها و بهترين طرق كشت اين قبيل گياهان را بدانيم .
در درجه اول بايد گياهاني را كه از نظر برگ يا گل زينتي و قابل نگهداري در منزل هستند بشناسيم و آنها را انتخاب كنيم و طرز سازگاري و تطابق آنها را با شرايط داخل منزل فرا گيريم .
در صورت امكان بايد مجموعه اي از گياهان را جمع آوري كنيم كه شرايط رشد آنها در منزل با شرايط محلي كه طبيعت زندگي مي كنند تفاوت نداشته باشد .
به عنوان مثال : ميزان حرارت در منزل بايد طوري تنظيم شود كه گياه شانس زندگي كردن را داشته باشد . اكنون كه در بعضي منازل شوفاژ هست بايد انواع بخصوصي از گياهان زينتي را در منزل پرورش داد .
اگر برگ فيكوس شما مي ريزد و يا برگهاي سيكلامن زرد مي شود ، نبايد فورا آنها را دور ريخت بلكه بايد علت آنرا شناخت .
براي مثال: اگر بطور مرتب آب سرد به گلدان سيكلامن بدهيم برگهايش خيلي زود زرد ميشود .
با وجود اين مسلم است كه بدون دقت و كوشش شما ، هيچگونه عملي تضمين نمي شود .
عمل آوردن گياهان در گلدان مثل فن آشپزي است .
همانطوري كه براي تهيه غذاي مطبوع بايد از اصول مشخصي پيروي كرد ، در پرورش گياهان هم بايد مباني علم گلكاري را آموخت تا موفقيتي بدست آورد .
ب - سازگاري گياهان زينتي با محيط داخلي منزل ، باغ و باغچه :
مفهوم سازگاري يا تطابق با محيط عبارت از واكنش مناسب موجود زنده نسبت به شرايط محيطي است .
به عنوان مثال : دسته اي از گياهان با بعضي از شرايط محيطي از قبيل : خاك ، رطوبت ، روشنائي و خشكي هوا سازگارتر و كم توقع ترند و در قبال تغييرات آنها غالبا عكس العمل مناسب دارند .در صورتيكه ارقام ديگر حساس ترند و در صورت تغييرات زياد شرايط زيستي ، از بين ميروند .
گلهائيكه پرورش دهندگان به بازار عرضه مي كنند ، بدوا از طبيعت جمع آوري شده اند و مهم آنست كه ما محيط زيست طبيعي اين گياهان را بشناسيم .
البته بسياري از گلها بتدريج خود را با محيط جديد سازگار مي كنند ولي آن كيفيت ومرغوبيت و احتمالا استفاده اي را كع با توجه به شناخت سازگاري با محيط زيست حاصل ميشود بدست نميآورند.
پس در درجه اول بايد احتياجات گياهاني را كه ميخواهيم در منزل پرورش دهيم بشناسيم .
پرورش دهنده بايد مطلع باشد كه گل ، سيكلامن ، بنفشه آفريقايي ، سرخس ها و آفلاندرا و گياهان خانواده آناناس كه جنگلي هستند ، محيط مرطوب لازم دارند .
كاكتوس و ساير نباتات باصطلاح گوشتي ، كه بافت ضخيم داشته و بياباني هستند و در مناطق خشك و گرم و در روشنائي شديد عمل آمده اند ، بهيچ وجه امكان رويش در باغ و باغچه را ندارند ولي احتمالا اگر بخواهند در منزل آنها را نگهداري كنند ، بخصوص در فصل زمستان بايد به آنها خيلي كم آب بدهند و آنها را در محل روشن نزديك پنجره قراردهند ، هرچند دراين مورد استثناهائي وجود دارد .
تفكيك گياهان رطوبت دوست و خشكي پسند بخصوص براي توليد كنندگان و گل فروشان حائز اهميت است .
زيرا در گلخانه ها و مغازه هاي گل فروشي محيط مرطوب آماده است و نبايد اين دو نوع نبات باهم نگهداري شوند ( يعني گياه رطوبت دوست و گياه خشكي پسند ) چون بافتهاي انواع كاكتوس و نباتات گوشتي در محيط مرطوب نرم مي شوند و وضع طبيعي خود را از دست مي دهند .
بعضي از گلها ، سايه پسندند و بعضي به تغييرات شب و روز حساسند .
اگر دسته اي از گلها مثل گل داودي را كه مخصوص مناطق جنوبي هستند و در روزهاي ۱۲ ساعته گل مي كنند ، به مناطق شمالي ببرند ، كه در تابستان طول روز به ۱۶ ساعت ميرسد ، گل نميكند . مگر اينكه طول روز كوتاه شود .
به عبارت ديگر اين دسته از گياهان در اوائل مهر ، كه طول روز كوتاه ميشود گل مي كنند .
در سالهاي اخير هزاران هزار گياه در اثر عدم آشنايي و مهارت مردم همچنين در اثر عدم سازگاري با محيط در منازل از بين رفته اند ولي با شناسائي گياهان مقاوم و مهارت در طرز پرورش آنها عده اي از گياهان زينتي را ميتوان در خانه نگهداشت
.
طرح دو نوع گلخانه : یک طرفه و دو طرفه
قدم اول تفكيك بين گلخانه اي است كه در يك محيط متناسب از لحاظ گرما ، روشنائي و رطوبت عمل آيند و محيط خشك و كم نور اطاقهاي منازل و آپارتمان ها براي آنها مناسب نيست .
گياهاني كه در منزل نگهداري مي شوند بايد بتوانند با شرايط داخلي منزل سازگار شوند .
ممكن است در منزل بخاري يا شوفاژ باشد و ميزان حرارت بالا و پائين برود ، دريچه ها ممكن است باز و بسته شوند يا روشنائي لازم در منزل موجود نباشد .
باين ترتيب گياه با بودن شرايط نا مساعد وضع نا متعادلي پيدا مي كند و نياز به حرارت و رطوبت مناسب گلخانه را دارد
شما نمي توانيد به خاطر نگهداري گلدانهاي مناسب منزلتان را عوض كنيد ولي لا اقل مي توانيد گلدانهاي متناسب براي منزلتان بخريد .
در زمستان اگر شما در يك اطاق سرد زندگي مي كنيد و هنگام شب بخاري يا شوفاژ را خاموش مي كنيد ، بايد نباتات مقاوم به سرما در اطاق داشته باشيد .
در صورتيكه اطاقتان تاريك است و نور كامل آفتاب نداريد ، از گياهاني كه گل نمي كنند و فقط برگشان زينتي است ، مثل فيلودندرون استفاده كنيد .
هر گياهي نيازهاي غذائي خود را از طريق ريشه و برگها تامين مي كند ، علاوه بر اين برگها بايد تنفس كنند .
بنابراين به هوا احتياج دارند . ولي از جريان شديد هوا ناراحت مي شوند .
سرد و گرم شدن ناگهاني محيط ، روشنائي شديد و روشنائي كم همه عواملي هستند كه در زندگي گياه موثرند .
در هواي آزاد گياهان مقاوم خود را براي اين گونه شرايط آماده كرده اند .
ولي در داخل منزل وقت بيشتري لازم است و براي اينكه احتياج گياه تامين شود بايد آنچه را كه مساعد است فراهم كنيد و آنچه مناسب نيست حذف نمائيد .
گياه را نبايد يك مرتبه و غفلتا از محيط تاريك و سايه دار در روشنائي شديد آفتاب قرار داد .
در اين صورت برگهاي قديمي و كهنه ميسوزند و فاسد مي شوند و برگهاي جديدي كه با موقعيت و محل جديد سازش دارند روي گياه رشد مي كنند .
درباره سازش انواع گياهان و اكثر برگها كه در مقابل نور خيلي شديد قرار گرفته اند مثالهاي زيادي ميتوان آورد .
شما در فصل زمستان گلدان فيكوس و سرخس و غيره را در داخل منزل نگه ميداريد . اينها سرسبز و شاداب هستند . ولي در بهار وقتي كه درجه حرارت هوا زياد مي شود ، غفلتا آنها را در آفتاب شديد و در هواي آزاد قرار ميدهيد .
اين تغيير ناگهاني برگهاي كهنه را از بين ميبرد .
دليل اين موضوع واضخ است ، زيرا سازش برگها به روشنائي فقط در موقع رشد برگ است .
وقتيكه برگ به حد بلوغ رسيد ، يعني كامل شد ديگر سازشي وجود ندارد .
در علم گياه شناسي ، اين موضوع ثابت شده است .
گياهاني را كه به هواي گلخانه عادت دارند ، نبايد غفلتا به محل تاريك و سرد و خشك اطاق ببريد . خوشبختانه توليد كنندگان گل و گل فروشيها به اين موضوع توجه دارند و گلدانها را از گلخانه گرم به گلخانه سردتري ميبرند تا انساج آنها محكم شود و باين طريق گياهان نسبتا مقاومي بدست آورند تا در موقع انتقال به منزل صدمه اي نبينند .
عوامل مهم و موثر در رشد گياهان خانگي :
محيط داخلي بافتهاي تشكيل دهنده هر گياه ، مخصوصا در قسمتهاي گل و برگ مداوم بوسيله محيط اطرافش متاثر مي شود .
عوامل فيزيكي خارجي ، يعني نور ، حرارت ، رطوبت ، هوا و غيره ميزان واكنش هاي سلولي را تنظيم مي كنند . البته به شرطي كه اين عوامل بصورت متناسب و در حد قابل تحمل و مورد نياز به گياه برسند .
گياهان فقط تا موقعي رشد طبيعي و معمولي دارند كه هريك از عوامل محيطي در حد متناسب و باصطلاح اُپتيممُم باقي بمانند .
هر وقت، هوا ، حرارت ، نور ، رطوبت و آب و مواد غذايي از اين حد تجاوز كنند و محدوديتي در رشد طبيعي گياه ايجاد شود ، گياه حساسيتي نشان مي دهد كه نمايش دهنده رشد غير طبيعي گياه است .اكنون درباره بعضي عوامل مهم و موثر كه در رشد گياهان خانگي موثر هستند بطور جداگانه به بحث و گفتگو مي پردازيم و عوامل موثر ديگر درتغذيه گياهي را در بخش مواظبت از گلها مطالعه خواهيد كرد .
۱ – نور :
گياهان براي تهيه غذا به روشنائي احتياج دارند .
نور ممكن است بوسيله اشعه مستقيم خورشيد ، يا اينكه بطور غير مشتقيم بتابد .
شدت نور غير مستقيم ممكن است كم يا زياد باشد .
معمولا در گوشه هاي اطاق نور بطور غير مستقيم و بمقدار كم به گياهان ميرسد .
اغلب گياهان گلدار حد اقل نصف روز نور مستقيم خورشيد را لازم دارند تا جوانه هاي گلشان رشد كند و باز شوند مثل گل شب بو .
كاكتوس ها و انواع ديگر گياهان گوشتي نيز به نور مستقيم خورشيد نيازمندند .
براي اينكه رنگ زيباي كروتون تغيير نكند ، بايد آن را در نور مستقيم قرار داد .
بطور كلي نور شديد آفتاب بدليل اينكه از عمل كربن گيري جلوگيري مي كند و تعريق را در گياه افزايش ميدهد زيان آور و در نتيجه رشد گياه به تعويق مي افتد .
عشقه ، فيلودندرون ، بگونياي برگي ، پيروميا و دراسنا ، كه داراي برگهاي زينتي هستند و بهمين منظور هم كاشته مي شوند بايد در نور غير مستقيم خورشيد با شدت زياد قرار بگيرند .
همچنين گياهان لطيف مثل ، بنفشه آفريقايي نيز نور غير مستقيم بمقدار زياد لازم دارند .
در گوشه هاي كم نور اطاق نبايد گياهان گلدار را قرار داد .
گياهان برگي را اگر يك يا دو هفته براي تزئينات در محل كم نور قرار دهند ، بايد بعد از اين مدت جايشان را عوض كنند و آنها را در محل روشنتري قرار دهند و يا اينكه بايد دو دسته گلدان آماده كرد و هر هفته جاي آنها را عوض كرد . يعني يك سري را براي دكوراسيون در محلي كه نور كم است و سري ديگري را در محل روشن قرار داد .
گياهان سايه پسند يعني آنهائي كه به نور كم احتياج دارند مثل ، عبائي و بعضي از سرخس ها و فوتوس را ميتوان در نور كم يعني در گوشه هاي اطاق قرار داد .
۲ – هوا و حرارت :
هواي خنك به آن اندازه اي كه براي زندگي انسان ضروري است براي گياهان ضرورت ندارد.
معذالك گياه هم احتياج به هوا دارد بخصوص كه هوا اغلب همراه رطوبت است .
حرارت زياد كه هواي مرطوب را از بين ميبرد باعث اكثر ناراحتي هاي گياه مي گردد .
لذا تهويه براي گياهان مورد احتياج است و بهتر است پنجره ها در قسمت بالاي اطاق باشد .
بايد توجه داشت كه هر اندازه گياه به سقف اطاق نزديك تر باشد بيشتر متحمل گرما و خشكي ميشود .در خانه هائي كه خيلي گرم ميشود و از بخاري براي گرما استفاده ميشود ، بهتر است گلدانها را در كف اطاق بچينند . بطور معمول حرارت اطاق در روز بايد معادل ۲۰ درجه سانتيگراد باشد و در شب ۱۵ درجه مناسب است .
حرارت هاي زياد براي گياهان مضرند . اختلاف حرارت شب با روز نبايد بيشتر از ۵ درجه سانتيگراد باشد .اگر حرارت روز مثلا ۲۵ درجه باشد و در شب يخبندان شود گياه از بين مي رود .
مخصوصا گياهاني كه رطوبت دارند صدمه بيشتري خواهند ديد.
معمولا گياهاني از قبيل : آويز ، كاغذي درختي ، شاه پسند درختي را در زمستان در اطاقي كه حرارت ۷ تا۱۰ درجه سانتيگراد دارد نگاهداري مي كنند .
باين ترتيب اين گياهان در زمستان استراحت مختصري مي كنند و چون حرارت كم است به آب كمتري احتياج دارند و ريشه هايشان سالم مي ماند و نمي پوسد .
در بهار و تابستان بعد اين گياهان بيشتر و بهتر گل خواهند داد .
گلدانهاي مركبات را كه در منزل نگهداري ميكنند ، بهتر است در تمام طول مدت زمستان در زير زمين خنكي كه حدود ۷ تا ۸ درجه سانتيگراد حرارت دارد نكهداري كنند و به آنها كم آب بدهند . باين ترتيب موقع بهار گلهايشان نمي ريزد و ميوه روي درخت ظاهر ميشود .
همچنين براي مثال در اطاقهاي عير مسكوني كه بخاري يا شوفاژ ندارد و يا اينكه گرما كمتر از ۱۰ درجه سانتيگراد است ، عده كمي از گياهان كه در حال استراحت و خواب هستند بهتر و سالمتر مي مانند : مثل عبائي ، نخل زينتي و فيكوس و غيره .
حرارت هاي مناسب براي گياهان مختلف كه در منزل نگهداري مي كنند يكنواخت نيستند و باهم تفاوت دارند . مثلا ، آنتوريوم و بنفشه آفريقايي ، گرماي زيادتري نسبت به فيلودندرون لازم دارند .
اصولا گياهان برگي كه مبداُ شان از مناطق گرمسيري است حرارت روز بايد بالاتر از ۲۵ درجه سانتيگراد و در شب در حدود ۲۰ درجه باشد .
اطاقهاي ما اغلب در زمستان براي نگهداري گلدانهاي گل مناسب نيستند .
زيرا زياد گرم ميشوند . زيان اين گرما از سرما زيادتر است .
بهتر است گياهان گل دار را مثل ، سيكلامن يا ميخك را در اطاق نسبتا خنك نگهداري كنند . باين ترتيب دوام گل زيادتر ميشود .
در اطاقهائيكه اغلب درزهاي پنجره باز هستندو محكم بسته نمي شوند ، گلدانهائيكه نزديك پنجره قرار گرفته اند در شب هاي زمستان صدمه مي بينند . بهمين دليل بايد گلدانها را در شب از كنار پنجره ها دور كرد و يا بوسيله پرده يا كركره گلدانها را از سرما محفوظ داشت .
حتي الامكان بايد سعي كرد كه گياهان در تماس با سرما نباشند .
اگر گياه سرما ديد و برگهايش خشن و سفت شد بايد آنرا با آب سرد شست تا بتدريج بحالت اوليه برگردد .ولي نبايد گياه را نزديك بخاري قرار داد .
با وجود اين ممكن است گياهي كه سرما ديده دوباره بحالت اولي برنگردد .
ولي شما كوشش خود را كرده ايد .
۳ – رطوبت :
رطوبت هوا مثل نور و حرارت مورد احتياج گياه است .
البته فراهم كردن رطوبت در اطاق كار مشكلي است .
اكثر گياهان بغير از كاكتوس ها و گياهان باصطلاح گوشتي در هواي گرم و خشك ناراحت ميشوند . گاز بخاري ، هواي اطاق را خشك مي كند .
نبايد انتظار داشت كه در اطاق رطوبتي معادل گلخانه تهيه كنيم با اين وجود با وسائلي ميتوان تا حدي رطوبت را تامين كرد .
مثلا با گذاشتن كوزه هاي گلي روي رادياتور شوفاژ و قرار دادن ظرفي محتوي تورب يا خزه بين گلدانها بشزطي كه دائما مرطوب باشد .
بايد بخاطر داشت كه براي گياهان گرمسيري رطوبت بهتر از حرارت زياد است .
رطوبت دادن به برگ گياهان خيلي موثراست براي اين كار مي توان در يك روز گرم تمام گلدانها را از اطاق خارج كرد و با يك دستگاه آب پخش كن برگها را شستشو داد يا در منزل اگر روي مبلها را با پلاستيك بپوشانند ميتوانند بهمان ترتيب با تلمبه هاي دستي روي برگها را خيس كنند .
ممكن است گلدان گل را داخل گلدان بزرگتري قرار دهند و ميان جدار دو گلدان را با تورب يا خزه مرطوب پر كنند و مجددا در فواصلي تورب يا خزه را مرطوب نمايند ، يا اينكه يك طشت آهني كه شش گلدان يا بيشتر در آن جا مي گيرد تهيه كرده و گلدانها را در آن بچينند ، بين گلدانها را با خزه يا تورب مرطوب پر كنند و دائما تورب يا خزه را مرطوب نگهدارند طريق ساده تر اينكه روي خاك هر گلداني تورب يا خزه مرطوب قرار دهند.
اگر هده اي از گلدانها بطور مجتمع در گوشه اي قرار گيرند رطوبتشان بهتر حفظ ميشود .
گلدانهاي رطوبت دوست مثل ، سيكلامن و بنفشه آفريقايي يا آزاله را در موقعي كه حمام ميرويد در آنجا بگذاريد .گلدانهاي مذكور را در تمام مدت شب از حمام بيرون نياوريد به اين وسيله گلها شاداب خواهند شد .
بعضي از گياهان در شرايط خشكي هوا ميتوانند زندگي كنند و حتي بهتر رشد مي كنند مانند : عبائي ، سانسوريا و سجافي .
بطور كلي گياهان را نبايد نزديك شوفاژ ، بخاري يا مقابل دهانه كولر و در و پنجره هاي باز قرار داد .
گياهاني را كه رطوبت زياد لازم دارند در محفظه شيشه اي بنام تراريوم طبق شكل شماره يك مي كارند .
از اين وسيله علاوه بر نگهداري گياهان گرمسيري بغير از كاكتوس ها و ساير گياهان گوشتي ميتوان براي تكثير گياهان ديگر استفاده كرد .
همانطوريكه گفته شد گياهان رطوبت دوست را مستقيما در تراريوم مي كارند .
