گياهان اين تيره عموما علفي و داراي برگ هاي متناوب اند و گلپوش در آن ها شامل دو كاسبرگ بي دوام و چهار گلبرگ مچاله شده در غنچه اند.نافه متشكل از پرچم هاي متعدد واقع در دو چرخه است. مادگي از دو يا چند برچه تشكيل مي شود و ميوه كپسول يا خورجين مانند است.محتوي دانه هايي داراي آلبومن روغني است.گياهان تيره خشخاش در اندام هاي خود و حتي در جدار تخمدان و ميوه داراي سلول هاي منفرد شيرابه اي يا لوله هاي شيرابه اي مشبك هستند.تيره خشخاش شامل 20 جنس و بيش از 700 گونه است كه حدود 100 گونه آن ها را شقايق ها تشكيل مي دهند تمام گياهان تيره خشخاش در خارج از مناطق گرمسيري انتشار دارند. جنس شقايق يا خشخاش و گلوسيوم و ماميران و برخي از جنس هاي ديگر بيشتر در قاره قديم(آسيا و اروپا) مي رويند و با جنس هاي سانگوئيناريا و ارژمون و اشولتزيا كه بيش تر درقاره جديد(آمريكا) مي رويند كاملا تفاوت دارند.
ريخت شناسي: گياهان علفي يك ساله و گاهي دو يا چند ساله و پايا و به ندرت به صورت درختچه هستند و برگ آنها ساده منفرد بدون گوشوارك با پهنك عميقا شكافته و چند بخشي است گل ها منفرد يا مجتمع در گرزن هاي يكسويه و معمولا منظم كامل داراي نهنجي برجسته اند. كاسبرگ معمولا خلفي و قدامي و هميشه بي دوام و زود افت اند.هنگام شكوفايي گل هر دو هم زمان و با هم به صورت قطعه اي به هم چسبيده و كلاهك مانند جدا مي شوند. جام شامل دو چرخه ي دو پر يا سه پر است.گلبرگ هاي آن بزرگ با پر آذين مچاله شده در غنچه اند و هنگام باز شدن رنگ هاي تند و درخشان و شفاف دارند.گلبرگ ها نيز بي دوام و زود افت اند و پس از شكوفايي گل به سرعت مي ريزند.در بين تيره خشخاش فقط جنس بوكونيا بدون گلبرگ است.
نافه در غالب گياهان اين تيره تقريبا داراي همان ساختار نافه ي گل در شقايقهاست و پرچم هاي بيشمار آن حاصل از افزايش قطعات دو چرخه دوتايي از پرچم هاي اوليه است.در تمام اين زير راسته تعداد زياد پرچم ها در نافه نمايانگر صفت كهن و ديرينه ي اين زير راسته و در واقع نشان دهنده خويشاوندي آن با راسته آلاله است.بهرحال تعداد پرچم ها در تيره هاي شاهتره و شب بو كاهش قابل ملاحظه اي حاصل مي كند.
مادگي از لحاظ ساختار همان صفات ثابت برچه هايي باز را دارند كه لبه آنها به هم متصل شده و تخمداني يك خانه اي با تمكن جداري را تشكيل داده اند. تخمك ها واژگون و تعدادشان بسيار زياد است.
گياهان تيره خشخاش از نظر تعداد برچه به دو گروه يا تيپ مشخص با ساختار ويژه تقسيم ميشوند:
الف. تيپ شقايق:كه در آن برچه ها زبرين و به تعداد دو يا بيشمار متغيرند.تمكن ويژه اي دارد و در حقيقت داراي نوعي تمكن جداري كاذب يا جداري- مياني است.اين تغيير در تعداد برچه ها نوعي صفتي است كه تيره خشخاش را به راسته آلاله نزديك مي سازد و اين خويشاوندي خصوصا در برچه هايي كه هنگام رسيدن از هم جدا مي شوند بيشتر قابل تعمق است. مثلا در جنس پلاتيستمون كه داراي گلهاي سه پر است برچه هاي متعدد گل هنگام رسيدن ميوه از يكديگر جدا مي شوند. ميوه خشخاش يا شقايق نوعي كپسول گرز مانند است به وسيله منافذ راسي باز ميشود يا اساسا ناشكوفاست.
ب. تيپ ماميران: در كليدونيوم و سانگوئيناريا و گلوسيوم كه مادگي آنها از دو برچه بوجود مي آيد تمكن وضع روشن و مشخصي ندارد بلكه حفره تخمدان بر اثر رشد يا پيدايش ديواره اي كاذب در محل جفت به دو خانه تقسيم ميشود(گلوسيوم).در اين تيپ ميوه به صورت خورجين(ماميران) است و به وسيله ي شكافهاي حاصل در كنار جفتها باز مي شود و در اين حالت بخش مركزي شامل تخمك كه همان ديواره كاذب است در وسط باقي مي ماند و دو برچه از دو طرف آن به صورت دو كفه سترون از يكديگر فاصله مي گيرند.
اختصاصات تشريحي: تمام گياهان تيره خشخاش داراي دستگاه ترشح كننده شيرابه يا لاتكس هستند. اين دستگاه در سانگوئيناريا به صورت سلول هاي منفرد و در ماميران به لوله هاي شيرابه اي بند بند و در خشخاش يا شقايق به صورت شبكه در همي است.دستگاه ترشح كننده شيرابه در تمام بافت پارانشيمي گياه بويژه در منطقه آوندهاي غربالي وجود دارد و شيرابه يا مايع مترشحه از آن ها در خشخاش يا شقايق سفيد رنگ در ماميران زرد رنگ در سانگوئيناريا سرخ و به رنگ خون و در اشولتزيا بيرنگ و شفاف است.
تيره خشخاش سه طايفه مشخص دارند:
1.برچه ها متعدد ميوه كپسول كلاله ها كاملا منطبق بر جفت و روي آن قرار دارند.....طايفه پاپاوره.
در اين طايفه جنس هاي پاپاور و مكونوپسيس و ارژمون و پلاتيستمون قرار دارند.
2.برچه ها فقط 2 عدد و كلاله ها متناوب با جفت است...................................طايفه كليدونيه. در اين طايفه جنس هاي كليدونيوم با شيرابه زرد و سانگوئيناريا با شيرابه سرخ و بالاخره گلوسيوم قرار ميگيرند.
3.برچه ها2 عدد واقع در نهنج و كم و بيش فرو رفته است...........................طايفه اشولتزيه.
در اين طايفه فقط جنس اشولتزيا قرار دارد.
پيوند و خويشاوندي: ارتباط و خويشاوندي موجود بين تيره خشخاش با راسته آلاله از يك سو و با تيره شب بو و تيره شاهتره از سوي ديگر به نحوي است كه به هر يك از آن ها به طور جداگانه اشاره مي كنيم:
الف. تيره خشخاش در حالت كلي به علت داشتن پرچم هاي بيشمار با تيره آلاله بسيار نزديك است اين نزديكي گاهي در حالت ديگر نيز واقعيت پيدا مي كند:مثلا تيپ گل هاي سه پر در جنس ارژمون و مادگي جدا برچه اي در جنس پلاتيستمون از تيره خشخاش از آن جمله است.ضمنا تمكن جداري-مياني يا چند خانه اي بودن كاذب تخمدان در اين تيره همانند تيره نيلوفر آبي است.
ب. تيره خشخاش با تيره شاهتره تقريبا يك سري و رديف پيوسته را تشكيل مي دهند و غالبا بعلت وجود جنس حد واسط هيپكوم در يك تيره قرار مي گيرند.
ج. بايد توجه داشت كه به نظر جنين شناسان تيره خشخاش و تيره شاهتره بسيار متفاوت و ناجور هستند و بعلاوه هيچ گونه نسبتي با شب بوها و جدا برچه اي ها ندارند.
كاربرد و ارزش اقتصادي: عده اي از گياهان تیره خشخاش مانند شقايق ها و گلوسيوم و ماميران از گياهان دارويي هستند. از گرز خشخاش آلكالوئيدي بنام مورفین و از دانه هاي آن روغن ميگيرند و بعضی از گياهان تيره خشخاش زينتي اند. دانه خشخاش در تهيه نان هاي قندي به كار مي رود. تفاله دانه خشخاش به علت دارا بودن اسيد فسفريك به منظور تقويت و فربه نمودن دامها به آنها داده ميشود.
جنس هاي تیره خشخاش در ایران:
1)جنس هيپكوم: گل داراي 4 پرچم و 4 گلبرگ دو به دو مساوی و ميوه كپسول و مفصل دار است.حفره درونی آن به وسيله دیوارهای عرضی به چند قسمت تقسیم مي شود. گياه يك ساله و گل زرد رنگ است. برگ داراي دو بار تقسیمات شانه اي است. این جنس3 گونه در نقاط مختلف ايران دارد.
2)جنس شقايق يا خشخاش (پاپا ور): كلاله گل 4 تا 20 عدد و فاقد خامه و در جهت شعاعي روي صفحه (ديسك)چسبيده به تخم دان قرار دارند . ميوه كپسول كروي يا گرزي شکل يا تخم مرغی يا به صورت مخروط واژگون به صورت استوانه اي است و به وسيله منافذ راسي ريزي كه در زير كلاله بوجود مي آيند باز مي شوند. این جنس بیش از 40 گونه در نقاط مختلف ایران قرار دارد.
papaver somniferum L.
خشخاش از گياهان داروئي مهمي است كه آلكالوئيدهاي موثر و شيرابه ي سفت شده آن خدمات ارزنده به عالم پزشكي مي نمايد.از شيرابه سفت شده ي كپسول هاي نارس خشخاش و واريته هاي مختلف آن ترياك تهيه مي شود كه اثر آرام كننده دردهاي عصبي خواب آور و تعديل كننده ي عمل اعصاب دارد. از دانه واريته هايي از خشخاش مخصوصاVar.nigrum روغن خشخاش تهيه ميشود.گونه هاي متعددي از پاپاورها در نواحي مختلف كره زمين وجود دارد كه از انواع زينتي خشخاش نمونه هايي با گلبرگهاي مضاعف و بسيار زيبا نيز بدست آمده است.
خشخاش گياه علفي داراي ساقه اي به ارتفاع معادل يك متر است.برگهاي بزرگ دندانه دار ساقه آغوش متناوب شفاف نرم و گل هاي درشت و واقع در انتهاي ساقه دارد كه به رنگ هاي سفيد قرمز و يا بنفش مي باشند.قسمت مورد استفاده خشخاش نيز كپسول و شيرابه ي حاصل از انواع نارس آن و همچنين برگ و دانه هاي گياه است.در هر كپسول خشخاش معادل25تا30هزار دانه بسيار كوچك به بزرگ 1/0تا2/0ميليمتر وجود دارد كه رنگ آنها در واريته هاي مختلف متفاوت بوده و ممكن است سفيد مايل به زرد خاكستري و قهوه اي و يا سياه باشد.
بهره برداري از خشخاش به منظور استخراج شيرابه مواقعي صورت ميگيرد كه كپسول پايه ها حالت نارس داشته باشد.براي تهيه ترياك معمولا Var.album را براي زراعت انتخاب مي نمايند.
انواع مفيد ديگر Papaver هاي ايران كه بعلت دارا بودن اختصاصات درماني به مصارف مختلف مي رسند به شرح زيرند:
• Papaver Rhoeas L. گياهي است كه از قديم الايام بمصارف درماني مي رسيده است.ساقه اي به ارتفاع25تا80 سانتي متر گلهايي درشت و زيبا دارد.در مزارع و دشت هاي نواحي مختلف كره زمين منجمله در ايران مي رويد.پرورش آن به علت مصارفي كه دارد در بعضي نواحي معمول مي باشد.گلهاي درشت و قرمز رنگ آن كه ندرتا به رنگ گلي يا بنفش ديده ميشود و بعلاوه توجه به ظاهر كلي گياه باعث سهولت تشخيص آن از گونه هاي مجاور مي گردد.
• P.bracteatum Lindl. ظاهري شبيه به خشخاش دارد ولي اعضاي آن پوشيده از تارهاي فراوان مي باشد كه بهترين وسيله تشخيص آن است.گلهاي درشت آن داراي گلبرگهايي به رنگ قرمز زيباست و در قاعده هريك از آنها نيز يك لكه درشت و براق درخشندگي دارد.از كپسول نارس آن شيرابه اي خارج مي گردد كه بوي شديد ترياك را مي دهد در حالي كه فاقد كليه آلكالوئيدهاي مهم ترياك به استثناي تبائين مي باشد. زراعت اين گياه در حال حاضر به علت اهميتي كه دارد در بعضي از نواحي ايران متداول گرديده است ولي هنوز نتيجه قاطع و كامل از اين بررسي ها بدست نيامده است.كپسول هايorientale L. P. نيز داراي شيرابه اي با بوي ترياك است.عصاره خشك آن بطوري كه آزمايش گرديده داراي مقادير نسبتا كافي تبائين مي باشد كه ازاين نظر مورد توجه است.اين گياه در اغلب نواحي ايران همراه با گياه قبلي به حالت خودرو ديده ميشود.
3)جنس رومريا: گل بنفش يا سرخ رنگ دارد داراي پرچم هاي متعدد اند. گياه يك ساله و ميوه آن كپسول يك خانه است به وسيله 3 يا4 كفه جداري باز مي شود. این جنس 4 گونه در نواحي مختلف ایران دارد در شمال و نواحي شمال شرقی و آذربايجان و نواحي غربي و ارتفاعات البرز و دیگر نقاط مي رويند.
4)جنس كليدونيوم: گل ها كوچك مجتمع در چترهای ساده و پرچم هاي متعدد و تخمدان استوانه اي و باريك خطي يك خانه يا يك تقسيمه با كلاله دو لبه اند. گياه پايا داراي گل هاي زرد رنگ مي باشد. تنها گونه اين جنس ماميران مي باشد كه در گيلان و مازندران و خراسان مي رويند.
Chelidonium majus L.
Ch.ruderale Salisb.
Ch.luteum Gilib
ماميران از گياهان داروئي است كه در طب عوام مخصوصا در كشور ما مصرف فراوان دارد بطوري كه از كليه قسمتهاي گياه و يا شيرابه تازه آن براي مصارف درماني مختلف استفاده به عمل مي آورند.ماميران داراي آلكالوئيدهاي متعددي است كه بعضي از آنها اثر سمي دارند.
ماميران گياهي از تيره خشخاش است.ساقه علفي به ارتفاع30تا80 سانتي متر دارد برگهاي آن منقسم به 5تا7 قطعه پهن دندانه دار و گلهاي آن به رنگ زرد و مجتمع به صورت چتر ساده اند.در تمام اعضاي گياه نيز شيرابه اي به رنگ زرد نارنجي جريان دارد.گلهاي آن در تابستان ظاهر ميگردد.
5)جنس گلوسيوم: ميوه كپسول استوانه اي به وسيله دو كفه جداري باز مي شود. پرچم ها متعدد گل ها منفرد زرد يا سرخ فام اند. برگ ها غالبا به رنگ سبز مات اند. پهنك آن ها داراي تقسیمات شانه اي كم عمق يا عمیق اند. این جنس سیزده گونه در نقاط مختلف ایران دارد كه در ارتفاعات البرز حوالي تهران و شمال و بخش مركزي و خراسان و آذربايجان و نواحي جنوبي و فارس و خوزستان و نواحي غربي مي رويند.
منبع: plantbio.ir
ريخت شناسي: گياهان علفي يك ساله و گاهي دو يا چند ساله و پايا و به ندرت به صورت درختچه هستند و برگ آنها ساده منفرد بدون گوشوارك با پهنك عميقا شكافته و چند بخشي است گل ها منفرد يا مجتمع در گرزن هاي يكسويه و معمولا منظم كامل داراي نهنجي برجسته اند. كاسبرگ معمولا خلفي و قدامي و هميشه بي دوام و زود افت اند.هنگام شكوفايي گل هر دو هم زمان و با هم به صورت قطعه اي به هم چسبيده و كلاهك مانند جدا مي شوند. جام شامل دو چرخه ي دو پر يا سه پر است.گلبرگ هاي آن بزرگ با پر آذين مچاله شده در غنچه اند و هنگام باز شدن رنگ هاي تند و درخشان و شفاف دارند.گلبرگ ها نيز بي دوام و زود افت اند و پس از شكوفايي گل به سرعت مي ريزند.در بين تيره خشخاش فقط جنس بوكونيا بدون گلبرگ است.
نافه در غالب گياهان اين تيره تقريبا داراي همان ساختار نافه ي گل در شقايقهاست و پرچم هاي بيشمار آن حاصل از افزايش قطعات دو چرخه دوتايي از پرچم هاي اوليه است.در تمام اين زير راسته تعداد زياد پرچم ها در نافه نمايانگر صفت كهن و ديرينه ي اين زير راسته و در واقع نشان دهنده خويشاوندي آن با راسته آلاله است.بهرحال تعداد پرچم ها در تيره هاي شاهتره و شب بو كاهش قابل ملاحظه اي حاصل مي كند.
مادگي از لحاظ ساختار همان صفات ثابت برچه هايي باز را دارند كه لبه آنها به هم متصل شده و تخمداني يك خانه اي با تمكن جداري را تشكيل داده اند. تخمك ها واژگون و تعدادشان بسيار زياد است.
گياهان تيره خشخاش از نظر تعداد برچه به دو گروه يا تيپ مشخص با ساختار ويژه تقسيم ميشوند:
الف. تيپ شقايق:كه در آن برچه ها زبرين و به تعداد دو يا بيشمار متغيرند.تمكن ويژه اي دارد و در حقيقت داراي نوعي تمكن جداري كاذب يا جداري- مياني است.اين تغيير در تعداد برچه ها نوعي صفتي است كه تيره خشخاش را به راسته آلاله نزديك مي سازد و اين خويشاوندي خصوصا در برچه هايي كه هنگام رسيدن از هم جدا مي شوند بيشتر قابل تعمق است. مثلا در جنس پلاتيستمون كه داراي گلهاي سه پر است برچه هاي متعدد گل هنگام رسيدن ميوه از يكديگر جدا مي شوند. ميوه خشخاش يا شقايق نوعي كپسول گرز مانند است به وسيله منافذ راسي باز ميشود يا اساسا ناشكوفاست.
ب. تيپ ماميران: در كليدونيوم و سانگوئيناريا و گلوسيوم كه مادگي آنها از دو برچه بوجود مي آيد تمكن وضع روشن و مشخصي ندارد بلكه حفره تخمدان بر اثر رشد يا پيدايش ديواره اي كاذب در محل جفت به دو خانه تقسيم ميشود(گلوسيوم).در اين تيپ ميوه به صورت خورجين(ماميران) است و به وسيله ي شكافهاي حاصل در كنار جفتها باز مي شود و در اين حالت بخش مركزي شامل تخمك كه همان ديواره كاذب است در وسط باقي مي ماند و دو برچه از دو طرف آن به صورت دو كفه سترون از يكديگر فاصله مي گيرند.
اختصاصات تشريحي: تمام گياهان تيره خشخاش داراي دستگاه ترشح كننده شيرابه يا لاتكس هستند. اين دستگاه در سانگوئيناريا به صورت سلول هاي منفرد و در ماميران به لوله هاي شيرابه اي بند بند و در خشخاش يا شقايق به صورت شبكه در همي است.دستگاه ترشح كننده شيرابه در تمام بافت پارانشيمي گياه بويژه در منطقه آوندهاي غربالي وجود دارد و شيرابه يا مايع مترشحه از آن ها در خشخاش يا شقايق سفيد رنگ در ماميران زرد رنگ در سانگوئيناريا سرخ و به رنگ خون و در اشولتزيا بيرنگ و شفاف است.
تيره خشخاش سه طايفه مشخص دارند:
1.برچه ها متعدد ميوه كپسول كلاله ها كاملا منطبق بر جفت و روي آن قرار دارند.....طايفه پاپاوره.
در اين طايفه جنس هاي پاپاور و مكونوپسيس و ارژمون و پلاتيستمون قرار دارند.
2.برچه ها فقط 2 عدد و كلاله ها متناوب با جفت است...................................طايفه كليدونيه. در اين طايفه جنس هاي كليدونيوم با شيرابه زرد و سانگوئيناريا با شيرابه سرخ و بالاخره گلوسيوم قرار ميگيرند.
3.برچه ها2 عدد واقع در نهنج و كم و بيش فرو رفته است...........................طايفه اشولتزيه.
در اين طايفه فقط جنس اشولتزيا قرار دارد.
پيوند و خويشاوندي: ارتباط و خويشاوندي موجود بين تيره خشخاش با راسته آلاله از يك سو و با تيره شب بو و تيره شاهتره از سوي ديگر به نحوي است كه به هر يك از آن ها به طور جداگانه اشاره مي كنيم:
الف. تيره خشخاش در حالت كلي به علت داشتن پرچم هاي بيشمار با تيره آلاله بسيار نزديك است اين نزديكي گاهي در حالت ديگر نيز واقعيت پيدا مي كند:مثلا تيپ گل هاي سه پر در جنس ارژمون و مادگي جدا برچه اي در جنس پلاتيستمون از تيره خشخاش از آن جمله است.ضمنا تمكن جداري-مياني يا چند خانه اي بودن كاذب تخمدان در اين تيره همانند تيره نيلوفر آبي است.
ب. تيره خشخاش با تيره شاهتره تقريبا يك سري و رديف پيوسته را تشكيل مي دهند و غالبا بعلت وجود جنس حد واسط هيپكوم در يك تيره قرار مي گيرند.
ج. بايد توجه داشت كه به نظر جنين شناسان تيره خشخاش و تيره شاهتره بسيار متفاوت و ناجور هستند و بعلاوه هيچ گونه نسبتي با شب بوها و جدا برچه اي ها ندارند.
كاربرد و ارزش اقتصادي: عده اي از گياهان تیره خشخاش مانند شقايق ها و گلوسيوم و ماميران از گياهان دارويي هستند. از گرز خشخاش آلكالوئيدي بنام مورفین و از دانه هاي آن روغن ميگيرند و بعضی از گياهان تيره خشخاش زينتي اند. دانه خشخاش در تهيه نان هاي قندي به كار مي رود. تفاله دانه خشخاش به علت دارا بودن اسيد فسفريك به منظور تقويت و فربه نمودن دامها به آنها داده ميشود.
جنس هاي تیره خشخاش در ایران:
1)جنس هيپكوم: گل داراي 4 پرچم و 4 گلبرگ دو به دو مساوی و ميوه كپسول و مفصل دار است.حفره درونی آن به وسيله دیوارهای عرضی به چند قسمت تقسیم مي شود. گياه يك ساله و گل زرد رنگ است. برگ داراي دو بار تقسیمات شانه اي است. این جنس3 گونه در نقاط مختلف ايران دارد.
2)جنس شقايق يا خشخاش (پاپا ور): كلاله گل 4 تا 20 عدد و فاقد خامه و در جهت شعاعي روي صفحه (ديسك)چسبيده به تخم دان قرار دارند . ميوه كپسول كروي يا گرزي شکل يا تخم مرغی يا به صورت مخروط واژگون به صورت استوانه اي است و به وسيله منافذ راسي ريزي كه در زير كلاله بوجود مي آيند باز مي شوند. این جنس بیش از 40 گونه در نقاط مختلف ایران قرار دارد.
papaver somniferum L.
خشخاش از گياهان داروئي مهمي است كه آلكالوئيدهاي موثر و شيرابه ي سفت شده آن خدمات ارزنده به عالم پزشكي مي نمايد.از شيرابه سفت شده ي كپسول هاي نارس خشخاش و واريته هاي مختلف آن ترياك تهيه مي شود كه اثر آرام كننده دردهاي عصبي خواب آور و تعديل كننده ي عمل اعصاب دارد. از دانه واريته هايي از خشخاش مخصوصاVar.nigrum روغن خشخاش تهيه ميشود.گونه هاي متعددي از پاپاورها در نواحي مختلف كره زمين وجود دارد كه از انواع زينتي خشخاش نمونه هايي با گلبرگهاي مضاعف و بسيار زيبا نيز بدست آمده است.
خشخاش گياه علفي داراي ساقه اي به ارتفاع معادل يك متر است.برگهاي بزرگ دندانه دار ساقه آغوش متناوب شفاف نرم و گل هاي درشت و واقع در انتهاي ساقه دارد كه به رنگ هاي سفيد قرمز و يا بنفش مي باشند.قسمت مورد استفاده خشخاش نيز كپسول و شيرابه ي حاصل از انواع نارس آن و همچنين برگ و دانه هاي گياه است.در هر كپسول خشخاش معادل25تا30هزار دانه بسيار كوچك به بزرگ 1/0تا2/0ميليمتر وجود دارد كه رنگ آنها در واريته هاي مختلف متفاوت بوده و ممكن است سفيد مايل به زرد خاكستري و قهوه اي و يا سياه باشد.
بهره برداري از خشخاش به منظور استخراج شيرابه مواقعي صورت ميگيرد كه كپسول پايه ها حالت نارس داشته باشد.براي تهيه ترياك معمولا Var.album را براي زراعت انتخاب مي نمايند.
انواع مفيد ديگر Papaver هاي ايران كه بعلت دارا بودن اختصاصات درماني به مصارف مختلف مي رسند به شرح زيرند:
• Papaver Rhoeas L. گياهي است كه از قديم الايام بمصارف درماني مي رسيده است.ساقه اي به ارتفاع25تا80 سانتي متر گلهايي درشت و زيبا دارد.در مزارع و دشت هاي نواحي مختلف كره زمين منجمله در ايران مي رويد.پرورش آن به علت مصارفي كه دارد در بعضي نواحي معمول مي باشد.گلهاي درشت و قرمز رنگ آن كه ندرتا به رنگ گلي يا بنفش ديده ميشود و بعلاوه توجه به ظاهر كلي گياه باعث سهولت تشخيص آن از گونه هاي مجاور مي گردد.
• P.bracteatum Lindl. ظاهري شبيه به خشخاش دارد ولي اعضاي آن پوشيده از تارهاي فراوان مي باشد كه بهترين وسيله تشخيص آن است.گلهاي درشت آن داراي گلبرگهايي به رنگ قرمز زيباست و در قاعده هريك از آنها نيز يك لكه درشت و براق درخشندگي دارد.از كپسول نارس آن شيرابه اي خارج مي گردد كه بوي شديد ترياك را مي دهد در حالي كه فاقد كليه آلكالوئيدهاي مهم ترياك به استثناي تبائين مي باشد. زراعت اين گياه در حال حاضر به علت اهميتي كه دارد در بعضي از نواحي ايران متداول گرديده است ولي هنوز نتيجه قاطع و كامل از اين بررسي ها بدست نيامده است.كپسول هايorientale L. P. نيز داراي شيرابه اي با بوي ترياك است.عصاره خشك آن بطوري كه آزمايش گرديده داراي مقادير نسبتا كافي تبائين مي باشد كه ازاين نظر مورد توجه است.اين گياه در اغلب نواحي ايران همراه با گياه قبلي به حالت خودرو ديده ميشود.
3)جنس رومريا: گل بنفش يا سرخ رنگ دارد داراي پرچم هاي متعدد اند. گياه يك ساله و ميوه آن كپسول يك خانه است به وسيله 3 يا4 كفه جداري باز مي شود. این جنس 4 گونه در نواحي مختلف ایران دارد در شمال و نواحي شمال شرقی و آذربايجان و نواحي غربي و ارتفاعات البرز و دیگر نقاط مي رويند.
4)جنس كليدونيوم: گل ها كوچك مجتمع در چترهای ساده و پرچم هاي متعدد و تخمدان استوانه اي و باريك خطي يك خانه يا يك تقسيمه با كلاله دو لبه اند. گياه پايا داراي گل هاي زرد رنگ مي باشد. تنها گونه اين جنس ماميران مي باشد كه در گيلان و مازندران و خراسان مي رويند.
Chelidonium majus L.
Ch.ruderale Salisb.
Ch.luteum Gilib
ماميران از گياهان داروئي است كه در طب عوام مخصوصا در كشور ما مصرف فراوان دارد بطوري كه از كليه قسمتهاي گياه و يا شيرابه تازه آن براي مصارف درماني مختلف استفاده به عمل مي آورند.ماميران داراي آلكالوئيدهاي متعددي است كه بعضي از آنها اثر سمي دارند.
ماميران گياهي از تيره خشخاش است.ساقه علفي به ارتفاع30تا80 سانتي متر دارد برگهاي آن منقسم به 5تا7 قطعه پهن دندانه دار و گلهاي آن به رنگ زرد و مجتمع به صورت چتر ساده اند.در تمام اعضاي گياه نيز شيرابه اي به رنگ زرد نارنجي جريان دارد.گلهاي آن در تابستان ظاهر ميگردد.
5)جنس گلوسيوم: ميوه كپسول استوانه اي به وسيله دو كفه جداري باز مي شود. پرچم ها متعدد گل ها منفرد زرد يا سرخ فام اند. برگ ها غالبا به رنگ سبز مات اند. پهنك آن ها داراي تقسیمات شانه اي كم عمق يا عمیق اند. این جنس سیزده گونه در نقاط مختلف ایران دارد كه در ارتفاعات البرز حوالي تهران و شمال و بخش مركزي و خراسان و آذربايجان و نواحي جنوبي و فارس و خوزستان و نواحي غربي مي رويند.
منبع: plantbio.ir