صنایع دستی شهرستان هرسین استان کرمانشاه

[Atash]

صنایع دستی شهرستان هرسین
گليم نوعي فرش بدون پرز و يكرو است كه با نخ ابريشمي، پشمي يا كنفي جهت زيرانداز يا تزيين با درگيري تارو پود بافته مي‌شود. گليم بيش از قالي سابقه و قدمت دارد و در واقع قالي در اثر تكامل گليم طي قرن‌هاي متمادي پديد آمده است. براي بافت گليم از دارهاي عمودي و افقي استفاده مي‌شود اما نسبت به قالي به ابزار كار و مواد اوليه محدودتري نياز دارد.
​

 

[Atash]

ابزار و مواد اولیه گلیم بافی
موضوع : آموزش, گليم


دار :
چهار چوبی فلزی یا چوبی به شکل مربع یا مستطیل که بافت بر روی آن انجام می شود.دار به دو نوع افقی و عمودی تقسیم می شود.
دار افقی : این نوع دار از ساده ترین دارها می باشد که به جهت سهولت در جابجایی و حمل و نقل و ساده و ارزان بودن در میان عشایر رایج است و به صورت خوابیده روی زمین قرار می گیرد و فاصلة آن تا زمین حدودcm 30-20 است. ( به جهت آسیب رسانی به سلامت بدن استفاده از آن چندان توصیه نمی شود.)
دار عمودی : که به صورت ایستاده یا عمود روی زمین قرار می گیرد و فضای کمتری اشغال می کند و نسبت به دار افقی پیشرفته تر می باشد.
دار عمودی از دو چوب صاف و استوانه ای در بالا و پایین به نام سردار و زیردار و دو چوب عمود بر آنها به نام راست رو تشکیل شده. اجزا دیگر دار عمودی عبارتند از:
الف- کجو( کجی یا کوجی، نیره): میله ای استوانه ای که روی راست روها می نشیند و چله ها را جدا و تنظیم کرده و از کجی قالی وگلیم جلوگیری می کند و طول آن با عرض دار برابر است.
ب- هاف : میله ای استوانه ای که قطر آن کمتر از کجو بوده و بین کجو و سردار در لابلای تار ها قرار می گیرد و کاربرد آن در زیر و رو کردن تارها هنگام پودکشی است.
ج- گوه یا پیچ : برای شل و سفت کردن تارهای چله استفاده می شود.گوه یک قطعه چوب گونیا شکل است که در شکاف پایین راست روها در دار چوبی قرار می گیرد.
نکته : از تخته یا نیمکت نیز برای نشستن در پشت دار استفاده می شود که بر روی نردبان های دو طرف دار های بزرگ قرار می گیرد.
انواع دار عمودی:
دار ثابت: این دار از ابتدایی ترین انواع دار است.در ساختمان آن محلی برای حرکت بافت نیست و بافنده خود، به وسیلة نردبان هایی که به دو طرف دار بسته شده اند بالا و پایین می روند و تغییر جا می دهند.در این نوع دار گلیم به اندازة کادر داخلی دار بافته می شود.
دار فندک دار ( تبریزی ): این نوع دار متداولترین نوع دار عمودی است.در کار با این دار بافنده تغییر جا نمی دهد. سردار به وسیلة پیچ و مهره قابل حرکت است.در مواقع ضروری دار شل می شود و قسمت بافته شده به پشت برگردانده می شود و چله های اضافه به سمت جلو برای ادامة بافت می آید و مجدداً دار محکم می شود. با این دار می توان تقریبا۲ برابر اندازة آن بافت.
دار گردان: در این نوع دار، چله ها به سردار و زیردار پیچیده می شود و از شروع بافت به تدریج از سردار باز و بافته می شود. سپس به زیر برگردانده می شود. با این دار می توان طول تارها و در نتیجه طول گلیم را به هر مقدار رساند. در این دار قسمت بافته شده چون به دور زیردار پیچیده می شود آنچه بافته شده مشخص نیست و بعد از اتمام کار، بافته از دار باز می شود و قابل رؤیت است.
دفتین : (شانه – دفه – کرکیت )
ابزاری فلزی که بعد از عبور پودها از لابلای تارها روی پودها کوبیده می شود تا آنها را محکم و منظم کند. ( در بافت گلیم از نوع سبک آن استفاده می شود.)
قیچی :
جهت قطع نمودن الیاف ( پنبه ای یا پشمی ) یا اضافه نخ های روی گلیم و نیز برای بریدن چله ها بعد از اتمام بافت از آن استفاده می شود.
قلاب:
برای جلو کشیدن تارها ، باز کردن نقاطی که در پودکشی دچار اشتباه شده کاربرد دارد.
سیخ پود کشی:
برای عبور پودهای بلند( که بیشتر در قالی بافی کاربرد دارد ). _

مواد اولیه

الیاف مورد مصرف در بافت گلیم شامل پشم، کرک، پنبه و ابریشم می باشد.
پشم:
پس از طی مراحل چیدن ، طبقه بندی (سرت بندی) ، شستشو( حلاجی) ، ریسندگی و رنگرزی تبدیل به خامه می شود. از پشم بیشتر جهت پودگذاری در بافت گلیم استفاده می شود.البته در میان عشایر پشم به علت ارزان و در دسترس بودن به عنوان چله نیز به کار برده می شود.
کرک:
رشته موهای مجعد ، نرم و نازکی است که از زیر بغل و سینه گوسفند بدست می آید و در بافت گلیم های ظریف تر به کار می رود و ارزش بیشتری نسبت به پشم دارد.
پنبه:
نوعی لیف گیاهی که به علت دارا بودن قطر،طول و استحکام مناسب به عنوان چله یا تار استفاده می شود.
ابریشم:
الیاف حیوانی که از کرم ابریشم حاصل می شود و نسبت به سایر الیاف دارای ارزش بیشتری می باشد و به عنوان تار و پود استفاده می شود.گلیم های ابریشم بسیار ظریف و گران هستند. _
نکاتی در مورد مواد اولیه:
تعریف چله( تار) : نخ هایی که به صورت عمودی و موازی هم از سر دار به زیر دار کشیده می شود و پایه ای برای بافت گلیم تشکیل می دهد.
تعریف پود: نخ هایی که به صورت افقی و موازی هم از لابلای تارها عبور داده می شود و تشکیل طرح و نقش گلیم را می دهد.
• نخ چله باید دارای تاب زیادی باشد زیرا پرتاب بودن به مقاومت آن در مقابل کشش و پارگی می افزاید.
• در بافت گلیم به طور معمول از نخ ۱۲ یا ۱۵ لای نمره ۲۰ استفاده می شود

توجه کنید که حق تالیف این نوشته ها برای استاد فرش محفو‌ظ می باشد اما تکثیر آن با ذکر منبع و لینک به آن آزاد و باعث خرسندی مجموعه خواهد شد.


​

 

[اسمانی ها]

سلام خسته نباشین یه سوال دارم میشه بایگانی فرش و گلیم این انجمن برای یک سال پیش رو هم ببینم؟

 

[Sina]

سلام خسته نباشین یه سوال دارم میشه بایگانی فرش و گلیم این انجمن برای یک سال پیش رو هم ببینم؟

سلام خوش آمدید
انجمن فرش و گلیم فقط همین یک موضوع رو داره.