به نام توای قرارهستی
ابوتراب يعني چه و چرا به حضرت علي(عليه السلام) لقب ابوتراب داده شده است؟
ابو تراب به معناى پدر خاك، يا دمساز خاك، يا پدر و رئيس خاكيان است .
اين لقب از محبوب‌ترين القاب در نزد امام علي(عليه السلام) و يكي از زيباترين القاب آن حضرت به شمار مي‌آيد.
شيخ علاء الدين سكتوارى در محاضرة الأوائل (ص 113 ) گويد: نخستين كسى كه به كنيه (ابو تراب) ناميده شد على بن ابى طالب رضى الله عنه است، اين كنيه را رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) به او داد آن گاه كه ديد او بر روى زمين خوابيده و خاك بر پهلوى او نشسته است، از روى لطف و مهربانى به او فرمود: برخيز اى ابو تراب .
و اين محبوب ترين القاب او به شمار مى رفت، و از آن پس، به بركت نفس محمدى اين كرامتى براى او گرديد، زيرا خاك خبرهاى گذشته و آينده تا روز قيامت را براى او باز مى گفت. اين را بفهم كه رازى است بى پرده .(1)
عباية بن ربعى گويد: به عبدالله بن عباس گفتم: رسول خدا( صلى الله عليه و آله و سلم) از چه رو على(عليه السلام) را ابو تراب ناميد؟
گفت: از آن رو كه على(عليه السلام) صاحب زمين و حجت خدا بر اهل آن پس از رسول خداست، و بقاى زمين و آرامش آن به او است، و از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) شنيدم مى فرمود: چون روز قيامت شود و شخص كافر پاداش و نزديكى و كرامتى را كه خداى متعال براى شيعيان على آماده نموده ببيند گويد: (اى كاش من ترابى بودم) يعنى كاش از شيعيان على( ابو تراب ) بودم . و اين است معناى اين آيه كه كافر گويد: كاش من تراب (خاك) بودم .(2)
علامه مجلسى رحمة الله در بيان اين جمله گويد:
ممكن است ذكر آيه در اينجا براى بيان علت ديگرى در نامگذارى آن حضرت به ابو تراب باشد، زيرا شيعيان او به جهت تذلل بيش از اندازه و تسليم بودن در برابر فرمانهاى حضرتش تراب ناميده شده اند؛ چنان كه در آيه كريمه آمده، و چون آن حضرت صاحب و پيشوا و زمامدار آنهاست ابو تراب نام گرفته است.(3)
در اين كه پيامبر اسلام(صلي الله عليه و آله) در چه زماني اين لقب مبارك را به اميرالمؤمنين(عليه السلام) داده است، روايات متفاوتي نقل شده است. برخي از آنها حاكي از آن است كه اين لقب در جمادي الأول يا جمادي الثاني سال دوم هجرت در غزوة العشيره به آن حضرت داده شده است.
در برخي ديگر آمده است كه در يوم التآخي؛ يعني روزي كه پيامبر اسلام بين هم? مسلمانان عقد برادري بست و از بين تمام مردم علي را براي خود برگزيد، به او داده شده است .
البته اين روايات هيچ تعارضي با هم ندارند؛ چرا كه ممكن است پيامبر اکرم(صلي الله عليه و آله) در موارد متعدد بارها و بارها آن را تكرار كرده باشد .(4)
تنظيم: گروه دين و انديشه – مهدي سيف جمالي
منبع: گروه پاسخ به شبهات مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عج)
