بعضی از ماهیچه‌های بدن در کنترل ما هستند، یعنی اگر دلمان بخواهد حرکتشان می‌دهیم و اگر دلمان نخواهد حرکتشان نمی‌دهیم! اما بعضی دیگر از ماهیچه‌ها – مثل ماهیچه‌ی قلب- برای انجام کارهایشان از ما اجازه نمی‌گیرند! آن‌ها وظیفه خودشان را در بدن انجام می‌دهند، بدون این‌که حتی راجع به آن‌ها فکر کنیم. تمام ماهیچه‌ها از یک ماده ساخته شده‌اند: یک نوع بافت کشسان (یک چیزی شبیه نوارهای لاستیکی).
تو سه نوع ماهیچه‌ی مختلف در بدنت داری: ماهیچه‌ی صاف، ماهیچه‌ی قلبی و ماهیچه‌ی اسکلتی.
ماهیچه‌های صاف
ماهیچه‌های صاف – که به آن‌ها عضلات غیرارادی هم گفته می‌شود- معمولاً به صورت لایه‌ای یا ورقه‌ورقه هستند، به شکلی که یک ماهیچه پشت ماهیچه‌ی دیگر قرار می‌گیرد. همان‌طور که از اسم این نوع ماهیچه‌ها (عضلات غیرارادی) معلوم است، آن‌ها در کنترل ما نیستند. بلکه این مغز است که به‌طور خودکار به آن‌ها دستور می‌دهد که چه کاری انجام دهند. ماهیچه‌های صاف هم به دستورها عمل می‌کنند، بدون این که تو حتی راجع به آن‌ها فکر کنی. این عضلات در تمام بدن تو مشغول کار هستند. در معده و دستگاه گوارش، آن‌ها با شُل و سفت شدنشان کمک می‌کنند که سفر غذا در سیستم گوارشی راحت‌تر انجام شود. اگر تو مریض باشی و لازم باشد که استفراغ کنی تا حالت بهتر شود، این ماهیچه‌های صاف معده هستند که این کار را برایت انجام می‌دهند. آن‌ها غذا را از داخل معده بیرون می‌ریزند، وارد مِری می‌کنند و به دهان برمی‌گردانند. این‌جوری است که تو استفراغ می‌کنی و... آخیش! حالا احساس بهتری داری.
ماهیچه‌های صاف در مثانه هم پیدا می‌شوند. وقتی که آن‌ها شُل هستند، به تو اجازه می‌دهند که ادرارت را نگه داری تا این که بتوانی خودت را به دستشویی برسانی. سپس این ماهیچه‌ها خودشان را جمع می‌کنند و منقبض ميشوند تا ادرار را بیرون بریزند و باز هم.... آخیش! احساس راحتی می‌کنی.
راستی، تو می‌توانی تعدادی از این ماهیچه‌ها را هم پشت چشم‌هایت پیدا کنی. آن‌ها کمک می‌کنند که چشم‌ها روی اجسام متمرکز شوند.
ماهیچه‌ی قلبی
این ماهیچه همان‌طور که از اسمش معلوم است، سازنده‌ی قلب بوده و به اسم "میوکارد" (بگو: می+یو+کارد) هم شناخته می‌شود. ماهیچه‌های قلبی مثل یک پمپ عمل می‌کنند که با جمع کردن خودشان (منقبض شدن) خون را به بدن می‌فرستند و وقتی که دوباره منبسط (شُل یا باز) می‌شوند، اجازه می‌دهند که خون دوباره به داخل قلب برگردد. درست مثل ماهیچه‌های صاف، ماهیچه‌های قلبی هم غیرارادی هستند و کارشان را بدون اجازه و کمک مستقیم ما انجام می‌دهند، حتی بدون این که لازم باشد به آن‌ها فکر کنیم. یک گروه ویژه از سلول‌ها هم در قلب هستند که اسمشان سلول‌های ضربان‌ساز است و ضربان قلب را کنترل می‌کنند.
ماهیچه‌های اسکلتی
حالا می‌خواهیم در مورد ماهیچه‌هایی حرف بزنیم که وقتی اسم ماهیچه می‌آید، تقریباً همه‌ی ما به آن‌ها فکر می‌کنیم. عضلاتی که نشان می‌دهند تو چقدر قوی هستی، همان‌هایی که کمک می‌کنند توپ فوتبال را شوت کنی و یک گل به یاد ماندنی بزنی! آن‌ها ماهیچه‌های اسکلتی هستند که بعضی وقت‌ها به اسم عضلات راه‌راه( يا همان خط خط) شناخته می‌شوند، زیرا خطوط تیره و روشن روی آن‌ها باعث می‌شود که خط‌دار و راه‌راه به نظر برسند. ماهیچه‌های اسکلتی، ارادی هستند. یعنی حرکت کردن یا حرکت نکردنشان به اراده و اختیار ما بستگی دارد و می‌توانیم آن‌ها را کنترل کنیم. پای تو هیچ‌وقت بدون خواست و اراده‌‌ات تصمیم به شوت کردن توپ فوتبال نمی‌گیرد! این نوع عضلات، سیستم اسکلت-ماهیچه‌ای را تشکیل می‌دهند که همان‌طور که از اسمش معلوم است، ترکیبی است از ماهیچه‌ها و استخوان‌ها.
ماهیچه‌های اسکلتی با استخوان‌ها همکاری نزدیکی دارند تا بدن تو را قوی و قدرتمند کنند. در بیشتر موارد، هر ماهیچه‌ی اسکلتی به انتهای یک استخوان وصل است، بعد روی استخوان و مفصل کشیده شده و در انتهای دیگر، دوباره به استخوان وصل می‌شود. ماهیچه‌های اسکلتی به کمک رباط‌ها به استخوان وصل می‌شوند. رباط مثل ریسمانی است که از جنس یک بافت محکم ساخته شده و بین استخوان و ماهیچه اتصال برقرار می‌کند. این‌طوری وقتی که ماهیچه‌ای منقبض (جمع) یا منبسط (باز) می‌شود، استخوان و تاندون هم با آن حرکت می‌کنند.
ماهیچه‌های اسکلتی در اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی وجود دارند و هرکدام کار خاصی را انجام می‌دهند. تعدادی از بزرگ‌ترین و قوی‌ترین عضلات اسکلتی در پشت تو - نزدیک ستون فقرات- قرار دارند. آن‌ها کمک می‌کنند که بتوانی صاف بایستی و تعادلت را حفظ کنی. همچنین آن ها قدرت لازم برای بلند کردن و هل دادن اجسام را به تو می‌دهند. ماهیچه‌های گردن و بخش بالایی پشت تو آنقدرها هم بزرگ نیستند، اما کارهای شگفت‌انگیزی انجام می‌دهند. آن‌ها کمک می‌کنند که بتوانی سرت را بچرخانی، عقب و جلو ببری و به بالا و پایین حرکت دهی. همچنین این ماهیچه‌ها هستند که سر سنگین تو را بالا نگه می‌دارند!
ماهیچه‌های صورت
شاید به صورتت به عنوان یک بخش ماهیچه‌ای از بدن فکر نکنی، اما واقعیت این است که صورت از تعداد خیلی زیادی ماهیچه تشکیل شده است. با نگاه کردن به آینه می‌توانی متوجه حضور این عضلات در صورتت شوی. ماهیچه‌های صورت مثل بقیه عضلات بدن مستقیماً به استخوان وصل نیستند، بلکه بیشترشان به زیر پوست وصل شده‌اند. تو می‌توانی عضلات صورتت را تا حدودی منقبض کنی و یک‌عالمه شکلک مختلف در بیاوری. یک حرکت کوچک عضله‌ی صورت می‌تواند لبخند تو را به اخم تبدیل کند. همچنین تو می‌توانی ابروهایت را برای نشان دادن تعجب بالا بیندازی، چشم‌هایت را باز و بسته کنی یا دماغت را قبل و بعد از عطسه بجنبانی. حالا که داری به صورتت نگاه می‌کنی، یک ماهیچه‌ی مهم دیگر را فراموش نکن: زبان.
زبان ماهیچه‌ای است که فقط یک انتهایش به جایی وصل بوده و سر دیگرش (نوک زبان) آزاد است. واقعیت این است که زبان از گروهی از ماهیچه‌ها تشکیل شده که با هم کار می‌کنند تا در حرف زدن و جویدن و قورت دادن غذاها به تو کمک کنند. زبانت را جلوی آینه دربیاور و آن را کمی به اطراف حرکت بده تا بتوانی طرز کار ماهیچه‌های آن را ببینی.
اصلی‌ترین ماهیچه‌های بدن
از آن جا که تعداد ماهیچه‌های بدن خیلی زیاد است، نمی‌توانیم تمام آن‌ها را در این‌جا نام ببریم. اما تعدادی از اصلی‌ترین ماهیچه‌ها عبارتند از:
• ماهیچه‌ی سه‌گوش (يا دلتوئيد) كه در هر دو طرف شانه‌های تو وجود دارند و در حرکت دادن شانه‌ها کمکت می‌کنند. مثلاً وقتی که تو از جواب یک سوال مطمئن نیستی و شانه‌ات را بالا می‌اندازی یا موقعی که داری لباس می‌پوشی، این ماهیچه‌های سه‌گوش هستند که در حال فعالیت هستند.
• ماهیچه‌های بادبزني ( يا همان پِكتوراليس) در دو طرف قسمت بالایی قفسه سینه دیده می‌شوند. بیشتر پسرها وقتی که به سن بلوغ می‌رسند، ماهیچه‌های بادبزني آن‌ها بزرگ‌تر می‌شود. خیلی از ورزشکاران و کسانی که بدنسازی انجام می‌دهند نیز ماهیچه‌های بادبزني بزرگی دارند.
• پایین عضلات بادبزني و درست زیر قفسه‌ی سینه، ماهیچه‌های شکمی قرار دارند.
• ماهیچه‌ی روی بازو، اسمش عضله‌ی دوسر است. تو می‌توانی این عضله را منقبض کنی تا از زیر پوستت به راحتی دیده شود. پسرها معمولاً برای نشان دادن قدرت بازویشان این کار را انجام می‌دهند! ( تو هم اين ژست را گرفتي؟!)
• و عضلات چهارسر ران هم اسم یک‌سری ماهیچه در جلوی ران است. اگر دوست داری که عضلات چهارسر ران قوی و بزرگی داشته باشی، می‌توانی به ورزش‌هایی مثل دوچرخه‌سواری، فوتبال، دو و میدانی و... بپردازی.
--------------------------------------------------------------
مترجم علمی و داستان پرداز: مستانه زاده رفیع