سیستم ایمنی بدن
ایمنی یعنی محافظت. بنابراین به قسمتی از بدن که برای مبارزه با بیماری‌ها طراحی شده است، سیستم ایمنی بدن گفته می‌شود. سیستم ایمنی از شبکه‌ای از سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌هایی ساخته شده که برای محافظت از بدن با هم‌دیگر کار می‌کنند.
سلول‌های سفید خون (یا همان گلبول‌های سفید) بخشی از این سیستم دفاعی هستند. دو نوع اصلی از این سلول‌های جنگنده با میکروب وجود دارد:
• فاگوسیت‌ها که میکروب‌های مهاجم را می‌جوند.
• لنفوسیت‌ها که به بدن کمک می‌کنند تا میکروب‌های مهاجم قبلی را در خاطرش نگه دارد. این‌جوری اگر آن میکروب دوباره خواست به بدن حمله کند، سیستم ایمنی خوب می‌داند چه بلایی سرش بیاورد.
سلول‌های سفید خون که اسم دیگرشان لُکوسیت (بگو: لُ+کُ+سیت) است، در جاهای زیادی از بدن پیدا می‌شوند. یکی از این جاها طحال است، اين عضو در شکم تو که خون را تصفیه کرده و در مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند. اندام دیگری که می‌توان سلول‌های سفید را در آن‌جا یافت، مغز استخوان است. مغز استخوان یک ماده ژله‌مانند اسفنجی در داخل استخوان‌های بدن است.
سیستم لنفاوی بدن هم خانه‌‌ی دیگری برای این سلول‌های جنگنده با میکروب است. اگر قبلاً گلودردی گرفته‌ای که باعث باد کردن وتورم غده‌های دو طرف گردنت شده باشد، پس می‌توانی بگویی که با مقاومت سیستم لنفاوی بدنت روبه‌رو شده‌ای. با این‌که ما به آن‌ها "غده" می‌گوییم، اما آن‌ها در واقع گره‌های لنفاوی هستند که یک خوشه از سلول‌های سیستم ایمنی بدن را شامل می‌شوند (تقریباً مثل یک خوشه انگور). در حالت طبیعی، گره‌های لنفاوی کوچک و گِرد بوده و تو متوجه حضور آن‌ها در بدنت نمی‌شوی. اما وقتی که متورم می‌شوند (باد می‌کنند)، تو آن‌ها را حس خواهی کرد و معنیش این است که سیستم ایمنی بدنت دارد کارش را انجام می‌دهد. گره‌های لنفاوی مثل یک‌جور صافی یا فیلتر عمل کرده و میکروب‌هایی را که ممکن است به تو آسیب برسانند، از رده خارج می‌کنند. گره‌های لنفاوی و کانال‌های کوچکی که آن‌ها را به هم وصل می‌کنند، حاوی لَنف هستند. لنف یک مایع شفاف است که داخلش پُر است از سلول‌های سفید خون.
فکر می‌کنی گره‌های لنفاوی غیر از گردن دیگر کجای بدن یافت می‌شوند؟ پشت زانوها، زیر بغل و همچنين در کشاله‌ی ران.
خوب پس تو سیستم ایمنی را درست همان‌جایی که باید داشته باشی، داری. آیا کار این سیستم در محافظت از بدن تو برای سالم ماندن کافی است؟ آیا دیگر مریض نخواهی شد؟
خوب در واقع هر کسی ممکن است بعضی‌وقت‌ها مریض شود. اما اگر این اتفاق بیفتد، سیستم ایمنی به بدن کمک می‌کند که دوباره سلامتش را به‌دست آورد. همچنین اگر تو تمام واکسن‌هایت را به‌موقع بزنی، بدنت می‌تواند برای مبارزه با یک‌سری بیماری‌های جدی آماده شود که ممکن است سیستم ایمنی بدن به تنهایی از عهده مبارزه با آن‌ها برنیاید. مثلاً اگر تو واکسن سرخک بزنی، در مقابل هجوم میکروب آن امنیت پیدا می‌کنی و مریض نمی‌شوی.
مشکلات سیستم ایمنی بدن
بعضی وقت‌ها سیستم ایمنی بدن دچار مشکلاتی می‌شود. حساسیت (آلرژی) یکی از انواع این مشکلات است. مثلاً اگر کسی به یک ماده مثل بادام‌زمینی حساسیت داشته باشد، سیستم ایمنی بدن او به طور اشتباه بادام‌زمینی را یک ماده زیان‌آور تشخیص داده و به آن حمله می‌کند، کاری که می‌تواند واقعاً برای بدن خطرناک باشد. پس دوری از مواد حساسیت‌زا برای کسانی که آلرژی دارند خیلی‌خیلی مهم است.
در بعضی از بیماری‌های خاص مثل لوپوس یا آرتریت نوجوانان، سیستم ایمنی بدن به جای مبارزه با میکروب‌ها، شروع به جنگیدن با سلول‌های خوب می‌کند و این کار بدن را با مشکل روبه‌رو می‌کند. سایر مشکلات سیستم ایمنی بدن ممکن است در اثر یک بیماری مثل بيماري ایدز و یا سرطان به‌وجود بیایند.
انسان نمی‌تواند از بیماری‌های سیستم ایمنی بدن پیشگیری کند. اما اگر یکی از این بیماری‌ها پیش بیاید، می‌توان با دارو و روش‌های دیگر آن را درمان کرد تا این‌که شخص دوباره سلامتش را به دست بیاورد و حالش خوب شود. اگر دچار یکی از مشکلات سیستم ایمنی بدن هستی، دکتر می‌تواند راه‌هایی برای مراقبت از خودت و تقویت بدن برای مبارزه با بیماری‌ها به تو یاد بدهد. متخصص ايمني شناني دکتری است که در بیماری‌ها و مشکلات سیستم ایمنی بدن تخصص دارد و می‌تواند در این‌جور موارد به بیمار کمک کند.
بچه‌های خوب و سالم می‌توانند با شستن مرتب دست‌ها از سیستم ایمنی بدنشان محافظت کرده و از بیماری‌ها و عفونت‌ها پیشگیری کنند. کارهای دیگری که می‌توانی برای تشکر از سیستم ایمنی بدنت انجام دهی عبارتند از رژیم سالم غذایی، ورزش و تمرین زیاد و انجام معاینه‌های منظم بدنی.
خدا را شکر که امروز هم احساس سلامتی می‌کنیم و با تشکر فراوان از سیستم ایمنی بدن!
--------------------------------------------------------------
مترجم علمی و داستان پرداز: مستانه زاده رفیع
منبع:
هفت سیب
