سخت ترین مرحله حسابرسی در قیامت
سخت ترين مراحل حساب، رسيدگى به حقوق مردم و ظلمهای بندگان نسبت به يكديگر است. انسانها با هم زندگى مى كنند و نسبت به
همديگر حقوقى دارند.
رعايت حقوق يك وظيفه الهى است كه انبیاء الهی در باره آن تأكيد داشتهاند.
و در قيامت مورد بازخواست قرار خواهند گرفت. به طور كوتاه به برخى از آنها اشاره مىكنم: هر يك از زن و شوهر، پدر و مادر و فرزندان، خويشان
و نزديكان، همسايگان و شهروندان،
جوانان و سالخوردگان، معلمان و دانشجويان، ثروتمندان و تهىدستان، كارگزاران و زيردستان، همكيشان و هموطنان و... نسبت به يكديگر
وظايف و حقوقى دارند.
كه رعايت آنها يك وظيفه وجدانى، اجتماعى و شرعى است. و تضييع آنها يك گناه و جرم محسوب مىشود،
که در قيامت مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.
امكان دارد خداى متعال در قيامت از حقوق تضيع شده خودش صرف نظر كند، ولى از حقوق تضيع شده بندگان نسبت به يكديگر صرف نظر نخواهد كرد؛
مگر اين كه خودشان رضايت دهند و از دادخواهى صرف نظر كنند. انواع ظلم اميرالمؤمنين عليهالسلام فرمود: ظلم سه گونه است:
اول ظلمى كه بخشيده نخواهد شد، دوم ظلمى كه بدون دادستانى رها نمىشود، سوم ظلمى كه مورد بخشش قرار خواهد گرفت. ظلمى كه بخشيده نخواهد شد عبارت است
از شرك به خدا، قرآن مى فرمايد: «إِنَّ اللّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِـهِ». اما ظلمى كه بخشيده مى شود ستم كوچكى است كه هر انسانى نسبت به خودش روا داشته است.
اما ظلمى كه بدون حساب رها نمىشود عبارت استاز ظلم بندگان نسبت به يکديگر.، قصاص در آنجا بسيار دشوار خواهد بود،
سختى آن در حد زخم كارد و زدن تازيانه نيست بلكه بسيار سختتر است. رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: «هر كس از قصاص مىترسد از ستم به مردم خوددارى كند.»
مشكل حسابرسى به حق الناس در قيامت اين است كه در آنجا چيزى ندارد تا به طلبكاران بدهند؛ مثلاً كسى كه اموال مردم را در دنيا غصب كرده يا نفقه زن و فرزندانش را نداده يا شخصى را كشته و
ديهاش را نپرداخته يا ضربهاى به مظلومى زده و ديهاش را نداده يا زيان مالى به كسى زده و جبرانش نكرده يا از كسى غيبت كرده
يا به او توهين و هتك حرمت كرده و راضى اش نساخته است، در قيامت و به هنگام دادرسى چيزى ندارد تا به طلبكاران بپردازد.
راه حل رفع عذاب حل اين مشكل به يكى از دو وجه امكان دارد: وجه اول اين كه به مقدار طلب بستانكار از حسنات بدهكار برداشته مىشود و به طلبكار داده مىشود.
وجه دوم اين كه اگر حسناتى نداشت به همان مقدار از سيئات شاكى برداشته و در نامه عمل بدهكار ثبت مىشود. شخصى از امام باقر يا صادق
عليهالسلام روايت كرده كه فرمود:
بدهكار را در قيامت حاضر مىكنند در حالى كه شديداً وحشت زده و نگران است، اگر حسناتى دارد از او مىگيرند و به طلبكارش مى دهند و
اگر حسناتى نداشت از گناهان طلبكار مى گيرند و به بدهكار مىدهند.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: «شخصى را در قيامت براى حساب در محضر خداى متعال حاضر مىسازند و نامه اعمالش را به دستش مىدهند،
وقتى در آن نگاه مىكند حسناتش را در آن مشاهده نمىكند، مىگويد: خدايا! اين نامه عمل من نيست، چون عملهاى صالح خود را در آن نمىيابم.
در جواب گفته مىشود: پروردگارت اشتباه و فراموشى ندارد. حسنات تو به واسطه غيبتى كه از مردم كردهاى به آنان داده شده است.
سپس شخص ديگرى را براى حساب حاضر مىسازند و نامه عملش را به دستش مى دهند. هنگامى كه در آن مىنگرد عبادتهاى فراوانى در آن مشاهده مى كند كه آنها را انجام نداده است،
مى گويد: خدايا! اين نامه عمل من نيست چون بعضى كارهايى كه انجام ندادهام در آن ثبت شده است. در جواب گفته مى شود: چون فلان كس از تو غيبت كرده بود،
در عوض حسنات او را به نامه عمل تو منتقل كرديم.»
منبع :گناه شناسی ایت الله امینی
آخرین ویرایش:
